ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی

دسته: فیزیک
بازدید: 3 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 46 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 59

پرنورترین و درخشان ترین ستاره شب

از شباهنگ به عنوان ستاره ای روشن که در بعضی ایام به وقت شام و در بعضی ایام از صبح طلوع کند و یا ستاره ای که وقت شام اول تر از همه ستارگان نمایان شود آمده است.

ستاره شباهنگ، پرنورترین و درخشان ترین ستاره آسمان شب

شباهنگ، شعرای یمانی یا سیروس

معنای شباهنگ در لغت نامه دهخدا به قصد آمدن در شب آمده است، همچنین از آن به عنوان ستاره ای روشن که در بعضی ایام به وقت شام، تابان شود و در بعضی ایام از صبح طلوع کند و یا ستاره ای که وقت شام اول تر از همه ستارگان نمایان شود نیز آمده است. شعرای یمانی یا شباهنگ، نام پرنورترین ستاره در آسمان شب است. این ستاره با فاصله ۶٫۸ سال نوری یکی از نزدیکترین ستاره‌ ها به زمین بوده، تقریبا دوبرابر پرنورتر از ستاره سهیل، دومین ستاره پرنور آسمان است. ستاره شباهنگ درخشش زیادی دارد، به این علت که هم درخشندگی ذاتی بسیاری دارد و هم نسبت به ستارگان دیگر به کره زمین نزدیک تر است و در آسمان شب زمستان نیمکره شمالی به راحتی قابل مشاهده است. براساس اطلاعات ناسا ستاره شباهنگ جرمی دو برابر خورشید دارد و اگر در فاصله خورشید نسبت به ما قرار بگیرد، ۲۰ برابر درخشان تر خواهدبود.

این ستاره درواقع یک منظومه‌ دوتایی ستاره‌ای شامل ستاره‌ Si ius A و یک ستاره‌ کوتوله سفید کم‌ نور به نام Si ius B است. ستاره شباهنگ در بین یونانیان به خاطر درخشندگی زیادش شناخته شده بود، اما کشف ستاره همراه آن سیریوس B در سال ۱۸۶۲ منجمان را شگفت زده کرد. ستاره ای که ما می توانیم با چشم غیر مسلح ببینیم ستاره سیریوسA است. سیریوس B ده هزار برابر کم نور تر از سیریوس A است. این ستاره به حدی تاریک و دور از زمین است که ستاره شناسان تا سال ۲۰۰۵ نتوانسته بودند جرم آن را تشخیص دهند.

شباهنگ یا Si ius به آرامی در حال نزدیک شدن به منظومه شمسی است و به همین دلیل تا ۶۰ هزار سال آینده پرنورتر نیز دیده می شود. جرم شباهنگ حدود دو برابر خورشید است، از نظر اخترشناسان ستاره شباهنگ در دسته ستارگان نوع A قرار دارد یعنی ستاره هایی بسیار داغ تر از خورشید ما. از نظر درخشندگی نیز ۲۰ برابر خورشید درخشندگی دارد.

اورانوس سیاره به پهلو خوابیده در منظومه شمسی

نپتون خدای دریا و همزاد اورانوس

مریخ، زیبا و شگفت انگیز

شباهنگ در تاریخ و اسطوره ها

در زبان انگلیسی به ستاره شباهنگ Dog S a می گویند. چرا که در صورت فلکی سگ بزرگ قرار دارد و به عبارتی بخشی از صورت فلکی سگ بزرگ است. عبارت “روزهای سگی ” از ساعت ۳ جولای تا ۱۱ اوت، زمانی که سیریوس در ارتباط با خورشید طلوع می‌کند، به این دوره اشاره دارد. قدما احساس می‌کردند که ترکیبی از خورشید در طول روز و این ستاره در شب، مسئول گرمای شدید در طول تابستان بود.

طبق شواهد به دست آمده از الواح و پاپیروس های به دست آمده از اهرام مصر و مقبره های مردگان در مصر باستان، از زمان های گذشته اولین نشانه های طلوع این ستاره در مصر، مقارن بود با زمان بالا آمدن رود نیل. همچنین در اهرام ثلاثه در منطقه جیزه، اتاقی که محل دفن فرعون است، راهرویی باریک مربعی شکلی با اضلاع ۲۰ سانتی متر به سمت بالای هرم دارد و دقیقا در جهتی قرار گرفته است که روبروی ستاره شعرا باشد، چرا که مصریان اعتقاد داشتند فراعنه از جنس خدایان بوده و بعد از مرگ به خانه اصلی خود در جایی که ستاره شعرا راهنمای آن است باز می گردند.

به عبارت دیگر در زمان مصریان باستان، بالا آمدن رود نیل را با طلوع این ستاره همراه می دانستند. اگرچه سیل باعث نابودی است، اما خاک های جدید و زندگی جدید، نعمت و برکت به بار می آورد. سیریوس نشان دهنده خدا، زندگی، مرگ، زاد و ولد و تولد دوباره زندگی گیاهی در امتداد رود نیل بود.

شباهنگ در زبان یونانی نیز به معنی ” درخشش ” است. در اروپا و یونان مذهب چندخدایی رواج داشته که از آن به نام پاگانیسم یاد می شود. مرکز فرمانروایی خدایان در این مذهب شهر افسانه ای المپ بود که قدرت خود را از ستاره سیریوس یا همان شعرا دریافت می کرد.

این مطلب ادامه دارد…

روشن ترین ستارگان آسمان

روشن‌ترین ستارگان آسمان

بارزترین مشخصه هر ستاره، نورانیت آن است به طوری که ستارگان در روشنایی‌های بسیار متفاوتی در آسمان مشاهده می‌شوند. در این مقاله با تعدادی از روشن ترین ستارگان آسمان شب آشنا می‌شویم؛ ستارگان پرنوری که شهرت زیادی هم دارند.

سیاره زهره (ناهید) پس از ماه و خورشید، پرنورترین جسمی است که در آسمان دیده می‌شود. بعضی مواقع در آسمان شامگاهی پس از غروب خورشید و برخی زمان‌ها هم در آسمان صبحگاهی قبل از طلوع خورشید دیده می‌شود.

از اواخر فروردین ۱۴۰۰ به آرامی وارد آسمان شامگاهی شده و تا اوایل دی‌ماه ۱۴۰۰ در آسمان شامگاهی جولان می‌داد. بنابراین ستاره پرنوری که در این ماه‌ها پس از غروب خورشید در سمت غرب یا جنوب غربی دیده می‌شد، سیاره زهره بود.

سیاره زهره از اوایل بهمن ۱۴۰۰ در آسمان صبحگاهی قبل از طلوع خورشید، به صورت یک ستاره فوق‌العاده درخشان دیده می‌شود: بالاسر محل طلوع خورشید. حضور آن تا مرداد ۱۴۰۱ در آسمان صبحگاهی ادامه دارد.

سیاره مشتری در رتبه دوم از نظر نورانیت قرار دارد. مشتری را می‌توان تا اواخر بهمن در آسمان شامگاهی مشاهده کرد.

به روزرسانی دهم: ۶ آذر ۱۴۰۰

به روزرسانی یازدهم: ۱۸ دی ۱۴۰۰

به روزرسانی دوازدهم: ۸ بهمن ۱۴۰۰

در حقیقت کلیدی‌ترین ویژگی ستارگان برای دانشمندان، نوری است که از آن‌ها دریافت می‌کنند. منجمان به کمک همین نور بسیار ضعیفی که مشاهده می‌کنند اطلاعات گرانقیمت بسیار زیادی را استخراج می‌کنند. سن، دمای سطحی، عناصر موجود در جوّ ستاره و حتی درصد فراوانی آن‌ها و از همه مهمتر وضعیت تحول ستاره را می‌توانیم از نور دریافتی ستارگان مشخص کنیم. البته کار ساده‌ای نیست، بلکه برای اخترشناسان بسیار هم طاقت‌فرساست ولی لذت کشف حقایق را با خود به همراه دارد!

در بین این همه ستاره، روشن‌ترین آن‌ها که به راحتی هم از آسمان‌های آلوده شهری مشاهده می‌شوند، جذابیت خاص خود را برای همگان داشته‌اند. از این رو تعداد ۲۱ ستاره اول را فهرست کردیم و سپس به معرفی بیشتری از ۵ ستاره معروف‌تر بسنده کردیم.

چون در بعضی از منابع موجود اختلافاتی جزئی در مشخصات این ستارگان وجود دارد؛ داده‌های این جدول را از آخرین ویرایش کتاب جامع و مرجع Discove i g he U ive se استخراج کرده‌ام؛ این کتاب هم بر اساس کاتالوگ عمومی هیپارخوس (اَبَرخُس) آن‌ها را ثبت کرده است. فقط با این تفاوت که ستاره آلفای صلیب را در کنار ستاره دبران اضافه کردیم؛ و دمای ستارگان هم از دایره المعارف ویکی‌پدیا به آن اضافه شده‌اند.

فهرست ۲۱ ستاره روشن‌تر آسمان

شباهنگ (شِعرای یمانی)

پرنورترین ستاره آسمان است که بعد از خورشید، ماه، زهره و مشتری به عنوان پنجمین جرم پرنور آسمان به رنگ آبی سفید می‌درخشد. به همراه چند ستاره درخشان دیگر در آسمان زمستان دیده می‌شود. شباهنگ یک ستاره رشته اصلی است و در واقع دوگانه‌ایست که همدمش یک کوتوله سفید بسیار چگال است. این همدم اولین کوتوله سفیدی بود که کشف شد و تا مدت‌ها ویژگی‌های خاص طیف و دمای آن همچون معمایی برای منجمان بود.

پرنوری آن هم به خاطر درخشندگی واقعی آن است و هم به علت فاصله کمی که دارد. در واقع شباهنگ یکی از همسایگان کهکشانی ماست. یک نکته جالب که کمتر گفته شده، این ستاره در حال نزدیک شدن به ماست و تا ۶۰٫۰۰۰ سال دیگه پرنورتر هم می‌شود. ولی بعد از آن شروع به دورشدن و کم‌نور شدن می‌کند ولی همچنان تا ۲۱۰٫۰۰۰ سال آینده روشن‌ترین ستاره آسمان زمینیان است.

شباهنگ را علاوه بر زمستان، می‌توان در فروردین ماه هم به راحتی مشاهده کرد. کافی است پس از غروب خورشید و تاریکی آسمان بهاری، در قسمت جنوب و جنوب غربی آسمان ایران به دنبالش بگردید. از همه ستارگان پرنورتر است. (البته به شرطی که زهره و مشتری در آسمان نباشند!)

مردم ایران زمین خیلی بیش از این‌که سهیل را دیده باشند، نامش را در این ضرب المثل شنیده‌اند. واقعا هم به علت کمتر دیده شدن آن از اکثر مناطق ایران است که چنین مثلی ساخته شده است. سهیل که دومین ستاره پرنور آسمان است درست در زیر شباهنگ در صورت فلکی شاه تخته (حمّال) قرار دارد. و چون در جنوب آسمان قرار دارد، هرچه به سمت مناطق شمالی ایران جابه‌جا شویم، فاصله آن تا افق جنوبی کمتر و کمتر می‌شود و دیدن آن مشکل‌تر.

سهیل هم مانند شباهنگ از ستارگان زمستانه است و هنگامی که شباهنگ به بالاترین ارتفاع خود از افق می‌رسد می‌توانید آن را در مجاورت افق جنوبی و پایین شباهنگ ببینید. البته به شرط آن‌که آسمانی تمیز و بدون غبار داشته باشید.

سهیل یک غول سفید رنگ بسیار عظیمی است که با جرم ۸ برابر جرم خورشید، قطری حدود ۷۰ برابر قطر خورشید را دارد. درخشندگی فوق العاده زیاد آن را فاصله زیادش از ما کاهش داده است. وگرنه اگر در همسایگی خورشید بود و در فاصله شباهنگ از ما قرار داشت، دیگه شب‌های تاریکی نداشتیم!!

مقاله مرتبط: «ستاره سهیل دومین ستاره آسمان»

اگر علاقه‌مند به یادگیری نجوم هستید، با شرکت در دوره‌های آنلاین آموزش نجوم از هر نقطه‌ ایران و جهان؛ به سرعت خود را به جمع دانشجویان با انگیزه‌ نجوم برسانید:

نسر واقع

پنجمین ستاره پرنور آسمان و دومین ستاره پرنور در نیمکره شمالی آسمان است. رنگ زیبایش آن را در کنار دیگر ستارگان آسمان تابستانی، ممتاز کرده است. نسرواقع به همراه سماک رامح و شباهنگ ستارگان پرنور در همسایگی خورشید هستند. جالب این‌که ستاره شناسان گسترده‌ترین تحقیقات را پس از خورشید برای این ستاره انجام داده‌اند و به عبارتی آن را مهمترین ستاره می‌شناسند.

این ستاره به همراه نسر طائر و ردف، تشکیل مثلث تابستانی را می‌دهند و یکه تاز آسمان زمستان و پاییز هستند. به علت حرکت تقدیمی زمین، نسرواقع در گذشته ستاره قطبی بوده و حدود ۱۲۰۰۰ سال دیگر هم دوباره نزدیک قطب شمال سماوی خواهد بود.

در این عکس صورت‌های شلیاق و دجاجه به زیبایی مشاهده می‌شوند. نسرواقع در سمت راست و ردف در بالای تصویر قرار دارند. شکوه راه شیری در این قسمت آسمان دیدنی است. اگر دوربین دوچشمی دارید حتما با آن در این قسمت آسمان به گشت و گذار بپردازید.

قلب العقرب

به اَبَرغول قرمز آسمان تابستان احترام می‌گذاریم. صورت فلکی عقرب از معدود صوری است که شکل آن به اسمش نزدیک است. و این ستاره هم دقیقا در قلب این عقرب قرار گرفته است. عقرب را در آسمان تابستان به راحتی می‌توان در سمت جنوب آسمان و بالاسر افق جنوبی مشاهده کرد.

این ابرغول ما قطری در ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی حدود ۸۰۰ برابر خورشید دارد و اگر به جای خورشید در منظومه شمسی قرار بگیرد تا نزدیکی مدار مشتری هم خواهد رسید! قلب العقرب مراحل پایانی عمر خود را طی می‌کند و هر لحظه امکان دارد که در اثر یک انفجار ابرنواختری منفجر شده و در طول چندین هفته، آسمان شب‌های ما را نورافشانی کند.

اِبطُ الجوزا

البته نام صحیح آن یَدالجوزا است که شانه‌ی شکارچی را نشان می‌دهد؛ ولی بیشتر به نام ابط الجوزا معروف شده است. ستاره‌ایست که یک گام از قلب العقرب هم فراتر رفته و تا ۱۰۰۰ برابر قطر خورشید بزرگ شده است! این ابرغول قرمز آسمان زمستان‌ها در شانه صورت فلکی جبار (شکارچی) خودنمایی می‌کند. از آن جهت که در نزدیکی ابرغول آبیِ رجل الجبار قرار گرفته، تضاد رنگ این دو ستاره معروف بسیار دیدنی است.

این ستاره عظیم الجثه هم مانند هم نسل‌های خودش، باید انتظار یک انفجار شدید ابرنواختری را بکشد. صورت فلکی جبار را به همرای ستاره‌ها و سحابی‌های زیبا و معروفش می‌توانیم در کل زمستان و اوایل بهار در آسمان مشاهده کنیم. رنگارنگ بودن ستارگانش و شکل زیبایش جلوه دلربیایی به این صورت فلکی داده است.

ابط الجوزا را در سمت چپ تصویر و بر فراز آن درخت صنوبر مشاهده می‌کنیم:

نویسنده: محمد همایونی

پرنورترین و درخشان ترین ستاره شب

نظرات بسته شده اند

آخرین مطالب سایت

• نتیجه نهایی بازی پرسپولیس و آلومینیوم اراک
• شویلی کشتی
• تطمئن القلوب
• شماره ۶ پرسپولیس
• دیدار پرسپولیس امروز
• پرسپولیس خلاصه بازی
• خلاصه بازی امروز پرسپولیس آلومینیوم
• خلاصه بازی پرسپولیس آلومینیوم اراک امروز
• خلاصه بازی پرسپولیس المینیوم
• ترکیب سپاهان مقابل گل گهر سیرجان
• تتو سحر قریشی
• مدل کت و دامن
• جهاد با نفس
• نتیجه بازی سپاهان و گل گهر امروز
• نتیجه بازی پرسپولیس و الومینیوم اراک
• خبرگزاری رسا
• گل گهر سپاهان
• سپاهان و گل گهر
• بازی گل گهر سپاهان
• پخش زنده سپاهان گل گهر

تمامی مطالب سایت توسط ربات جمع آوردی شده است در صورت نارضایتی از طریق تماس با ما در ارتباط باشید تا تمامی محتویات سایت شما حذف شود .

زیر ابر‌های زهره

زهره یا ناهید دومین سیاره منظومه شمسی است و برای اختر‌شناسان باستان به عنوان ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی شناخته می‌شد. آن را همچنین به نام الهه عشق و زیبایی نیز می‌شناسیم. این سیاره نماد ونوس رومی، افرودیت یونانی، ایشتر بین‌النهرینی، و آناهید ایرانی بوده است. زهره پس از ماه درخشان‌ترین جرم آسمان شب است و به همین دلیل گاهی آن را جواهر آسمان می‌نامند و همچون ماه از دید ناظران زمینی بسته به موقعیتش است. بنابراین گاهی به صورت قرص کامل و گاهی مانند هلال باریک دیده می‌شود.

زهره از نظر جرم اندازه چگالی و حجم بسیار به زمین شباهت دارد و هر دو در دوره‌ای یکسان از سحابی اولیه خورشیدی شکل گرفته‌اند. اما زهره قمر ندارد و با این‌که زهره و زمین در ابتدا جوی از دی‌اکسید کربن داشته‌اند، زمین که نسبت به زهره در فاصله دورتری قرار داشت، فرصت یافت تا مقداری از آن را به فضا بازتاب کند. تا به دمای متعادلی برسد بخار آب میعان یافته و باران ببارد و اقیانوسی شکل بگیرد.

اما زهره که به خورشید نزدیک‌تر است و نور و گرمای بیشتری را دریافت می‌کند قادر نبوده بخشی از نور و حرارت را به فضا بازتاب دهد. بنابر این حرارت زیر جو ضخیمش به دام افتاده و موجب اثر‌ گلخانه‌ای شدید شد و جو آن به تدریج گرم و گرم‌تر شد و مانع میعان بخار آب و بارش باران شد.

بنابراین زهره، امروز هیچ اقیانوسی ندارد و جوی دارد که فشار آن نود و برابر فشار دریای زمین است. فشار جو زهره، چنان زیاد است که هرگز نمی‌توان در برابر آن دوام آورد. فشاری معادل فشاری که بر یک غواص در عمق 900 متری دریا ایجاد می‌شود این جو پرتراکم مثل آیینه 70 درصد نور خورشید را بازتاب می‌کند که سبب درخشش خیره‌کننده این سیاره، می‌شود.

جو زهره هنوز هم از دی‌اکسید کربن و هیچ بخار آبی است و ابر‌هایی از قطرات اسید سولفوریک در آن وجود دارند. دمای آن حدود 482 درجه است که سرب را در سطح آن ذوب می‌کند. تقریبا بیش از 85 درصد سطح سیاره پر از مواد مذاب و گدازه‌های هست که از این چشمه‌های آتش‌ سرازیر می‌شوند. وجود جو نگهدارنده گرما موجب داغ‌تر شدن زهره نسبت به عطارد عاری از جو شده است. البته افزایش گرمای حاصل از اثر گلخانه‌ای زهره نیز حدی دارد. وقتی سیاره به آستانه گرما می‌رسد، دمای زیاد مقدار زیادی از مولکول‌های گلخانه‌ای جو را می‌شکند و دما دوباره تعدیل می‌شود.

زهره هر 225 روز یکبار به دور مدارش می‌گردد. اما چرخش آن به دور خودش آن‌قدر کند است که هر یک روز آن 243 روز زمینی طول می‌کشد. یعنی شب و روزش طولانی‌تر از سالش است. افزون بر این احتمال دارد برخورد جسمی با زاویه تند در زمان پیدایش زهره محورش را در حدود 170 درجه از حالت عمود بر صفحه مقداری متمایل کرده است و جهت چرخش آن برعکس شده است، به طوری که امروز از شرق به غرب می‌گردد و خورشید در سطح آن از غرب طلوع و بر شرق غروب می‌کند.

دیدار در جهنم

تا پیش از ظهور عصر فضا ابر‌های چگالی که زهره را در برگرفته بودند چهره‌‌اش را به صورت توپی مه‌آلود در آورده بودند که اجازه نمی‌دانند دانشمندان چیزی از عوامل زمین شناختی سطحش را ببینند. تنها راه دیدن زهره به کمک رادار بود که پرتو آن می‌تواند از ابر‌ها عبور کند و به سطح برسد و به بیرون بازتاب شود.

اختلاف زمان برای بازگشت پرتو بازتاب شده از سطح به منبع نشان‌دهنده ارتفاع عوارض سطحی همچون کوه‌ها و دره‌ها است. سپس این داده‌ها به رایانه‌ای منتقل شدند که می‌توانست نقشه‌ای از ارتفاعات سطح زهره به کمک کم و زیاد شدن شدت رنگ‌ها تهیه کند.

در فاصله سال‌های 1990 تا 1994 فضاپیمای نقشه‌برداری ماژلان به دور زهره می‌گشت و به این ترتیب چشمان رادارش می‌توانست تمام سطح سیاره را بررسی کند. نقشه‌ای از سطح عوارض سطحی زهره نشان داد که سطح زهره حدود 300 تا 500 میلیون سال نو شده است که البته از نظر زمین‌شناختی در مقایسه با سن 5/4 میلیارد ساله منظومه شمسی سطح جوانی است. این که این اتفاق چگونه و چرا رخ داده هنوز مورد بحث دانشمندان است.

اطلاعات اخیر گرانشی یا جاذبه‌ای از سفینه ماژلان نشان می‌دهد که قشر بیرونی سطح زهره نسبت به گذشته قوی‌تر و ضخیم‌تر شده است. زهره میدان مغناطیسی ندارد، شاید هم به علت گردش آهسته آن باشد. جریان‌های گدازه‌ دشت‌های وسیع زهره را از کوه‌ها و مناطق مرتفع پوشانده که در اثر فعالیت‌های زمین‌شناختی تغییر شکل یافته‌اند.

بلند‌ترین قله سطح زهره قله مانتیز ماکسول در دشت ایشتار است. این قله نسبت به سطح مرجع زهره 11 کیلومتر ارتفاع دارد که بسیار بلند‌تر از ارتفاع قله اورست از سطح دریا است. زهره هم همچون سیاره‌‌های دگر از خطر برخورد سیارک‌ها و شهاب‌واره‌های برگ در امان نبوده است. سطحش پوشیده از دهانه‌های برخوردی متعددی است که به طور تصادفی در جای جای زهره پراکنده‌اند.

اما جو ضخیم آن به سنگ‌های کوچک‌تر اجازه ورود نداده و آنها را می‌سوزاند. بنابراین دهانه‌هایی با قطر کمتر از 2 کیلومتر در سطح آن دیده نمی‌شود. به استثنای جایی که سنگی بزرگ درست لحظاتی پیش از برخورد تکه‌تکه شده و قطعاتش با سطح برخورد کرده و زنجیره‌های از دهانه‌ةای نزدیک به هم را ایجاد کرده‌اند. چیز که زهره به وفور دارد بیش از صد‌هزار آتشفشان کوچک به همراه صد‌ها آتشفشان بزرگ‌تر و عوارض آتشفشانی نظیر Caldera است. Caldera‌ها دهانه‌های بزرگ به قطر 2 کیلومتر هستند و شکل و شمایل و ساختار پیچیده‌ای نسبت به دهانه‌های فنجان مانند عادی دارند.

آنها معمولا بر اثر فوران‌های انفجاری فروریزش دهانه آتشفشانی و یا از ترکیب دو دهانه کنار هم به وجود می‌آیند. و در سطح زهره تا صد‌ها کیلومتر پهنا دارند. در حالی که پهنای Caldera‌‌های زمینی بیش از چند کیلومتر نیستند. در زهره همچنین رود‌هایی از جریان‌ گدازه‌ تا صد‌ها کیلومتر در زمین‌های پست‌تر کشیده شده‌اند. آنها دشت‌های وسیعی را به وجود می‌آورند و تقریبا 85 درصد زهره را با سنگ‌های آتشفشانی پوشانده‌اند. یکی از این رود‌ها طولی معادل 7 هزار کیلومتر دارد یعنی فاصله‌ای مستقیم تهران تا پکن (چین).

کاوش‌های فضایی

در فاصله سال‌های 1961 تا 1984 زهره مرکز کاوش‌های سیاره‌ای روس‌ها بود. آنها در مجموع 30 فضاپیما را به زهره فرستادند و با این که هشت فضا‌پیمای نخست حتی نتوانستند از جو زمین هم خارج شوند، ولی دست از تلاش نکشیدند و سرانجام نهمین فضا‌پیما به فاصله 24 هزار کیلومتری زهره نزدیک شد. از ماموریت‌های موفق روس‌ها می‌توان به نقشه‌برداری از مدار اشاره کرد اما جالب‌ترین آنها کاوشکر‌های ونرای (Venera) بودند که بر سطح زهره فرود آمدند و تصاویری از محل فرود به زمین مخابره کردند. و پیش از این که بر اثر گرما و فشار زهره از کار بیفتند، توانستند خاک زهره را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند.

هر کدام از آنها توانستند تنها یک ساعت در انجام دوام بیاورند. پیش از کاوشگر ماژلان دو کاوشگر از سری ماموریت‌های پایونیر به زهره فرستاده شد. پایونیر 12 دور مدار زهره می‌چرخید و پس از ورود به مدار در سال 1978 نقشه‌های سراسری از ابر‌های سیاره‌های، جو، یون سپهر و همچنین نقشه‌های راداری از 93 درصد سطح زهره را به زمین فرستاد. این فضا‌پیما پس از هشت ماه پس از اتمام سوختش در جو زهره سوخت و از بین رفت.

پایونیر 13 که در سال 1978 پرتاب شد، ماموریتی چند کاره بود. حامل چهار کاوشگر که طوری طراحی شده بودند تا از هم جدا شوند و در مکان‌های مختلف در دو بخش روز و شب هر دو نیمکره سیاره وارد شوند. این کاوشگر‌ها حامل چندین آزمایش برای اندازه‌گیری ترکیبات شیمیایی، فشار، چگالی، دمای جو زهره بودند. قرار نبود هیچ یک از آنها پس از برخورد با سطح سیاره جان سالم به‌در برند.

اما یکی ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی از کاوشگر‌های روز پس از برخورد با سطح سیاره سالم ماند و تا 67 دقیقه بعد که باتری‌هایش از کار افتادند، درباره دمای سطح داده‌هایی به زمین فرستاد. کاوشگر اصلی هم به دنبال آنها وارد جو شد. اما چون سپر حفاظتی گرما نداشت در لایه‌های بالایی جو سوخت. و پیش از سوختن، داده‌هایی از خصوصیات خارجی‌ترین لایه جو زهره به زمین فرستاد. این نقشه‌ هم اکنون توسط کاوشگر سازمان فضایی اروپا به نام ونوس اکسپرس ((Venus Express که در مدار زهره قرار دارد، همراه با ابزار‌های نقشه‌برداری متعدد استفاده می‌شود.

خبر تازه این‌که ونوس اکسپرس برای اولین بار رعد و برق‌هایی را در سطح زهره کشف کرد که به مراتب از رعد و برق‌های زمینی قوی‌تر، ولی بدون آب و باران است. این پدیده زهره را به سیارات زمین، مشتری و زحل که در همه بار الکتریکی توسط رعد و برق تخلیه می‌شوند، شبیه می‌سازد). زهره هیچ قمر یا مهتابی ندارد، اما دم یا دنباله‌ای دارد. به تاریخ 8 ژوئن 2004، زهره مستقیما میان زمین و خورشید قرار گرفت و به صورت یک لکه بزرگ سیاره از برابر صفحه خورشید گذشت. این رویداد نادر به نام "گذر زهره" یاد می‌شود که آخرین بار در سال 1882 و دفعه بعد در سال 2012 خواهد بود، اما برای دفعه بعد‌تر آن باید تا سال 2117 منتظر ماند.

هر چند این رویداد چندان اهمیت علمی ندارد، اما در این سفر، نیروی جاذبه عجیبی نهفته که منجمان آماتور را به سوی خود می‌کشاند. درخشش چشم‌نواز زهره برای هر ناظری دل‌فریب است و گذشتگان ما بی‌خبر از چهره زیر پرده زهره آن را الهه زیبایی می‌دانستند.

اما این دنیای شگفت‌ طبیعتی خشن و افسار‌گسیخته‌ای دارد. زهره همچون جهنمی با دمای 482 درجه است که در آن باران سولفوریک اسید می‌بارد و به جای رودخانه‌های آب در آن جریان‌هایی از گدازه‌ داغ جاری است. حالا در می‌یابید که چرا همه از سفر به مریخ صحبت می‌کنند اما هیچ‌کس از سفر به زهره صحبت نمی‌کند.

تحقیق درباره منظومه شمسی 59 ص

دسته: فیزیک
بازدید: 3 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 46 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 59

منظومهشمسی منظومه شمسی منظومه شمسی مقاله منظومه شمسی فایل ورد منظومه شمسی

قیمت فایل فقط 30,000 تومان

توضیحات :

تحقیق درباره منظومه شمسی 59 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش

بخشی از متن :

درباره چگونگی بوجود آمده سیاره‌ها نظریه‌های گوناگونی وجود دارد بعضی از دانشمندان عقیده دارند كه همه سیاره‌های منظومه شمسی بین 5 تا 6 هزار میلیون سال پیش پدید آمده‌اند در آن زمان خورشید هنوز ستاره جوانی بود یعنی مدت زیادی از پدید آمدن خود خورشید نمی‌گذشت.

خورشید به هنگام حركت در فضا از میان ابرهای بسیار بزرگی از گاز و غبار عبور كرد. نیروی جاذبه خورشید قسمتی از این گازها و ذره‌های غبار را به سوی خود كشید به این ترتیب دایره‌ای از ذرات كوچك و گاز در اطراف خورشید جمع شد. این دایره به دور خورشید می‌چرخید كم كم ذره‌ها یكدیگر را جذب كردند و به هم پیوستند از این پیوستن، توده‌های كوچكی از غبار و گاز پدید آمد. این توده‌ها، كه هم چنان گرد خورشید می‌چرخیدند هنوز بسیار كوچك بودند، اما رفته رفته بزرگتر می‌شدند. هر چه این توده‌ها بزرگتر می‌گشتند، نیروی جاذبه آنها هم بیشتر می‌شد و گرد و غبار بیشتری را به سوی خود می‌كشید.

پس از گذشت چند هزار سال، 9 سیاره بزرگ و چندین سیاره كوچك به وجود آمد كه همه به دور خورشید می‌چرخیدند به این ترتیب، منظومه شمسی پدید آمد[1].

نام تمام سیارات منظومه شمسی به جز یكی، از اسامی خدایان و الهه‌های افسانه‌های روم و یونان گرفته شده است برای مثال نام بزرگترین سیاره، ژوپیتر (مشتری) ، نام یونانی خدای خدایان است. استثنای این نامها نام سیاره ما زمین است. علت آن نیز این است كه در قدیم می‌پنداشتند كه تمامی سیارات همانند خدایان در بهشت قرار دارند و زمین زیر آنها است[2].

زهره با تمام سیاره‌های دیگر تفاوت دارد. دور تا دور «زهره» نوعی جو وجود دارد. این جو پر است از ابرهای فشرده آنچه ما با تلسكوپ می‌بینیم، ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی همین ابرها هستند. در حقیقت سطح واقعی كره زهره را اصلاً نمی‌توان دید. پوشش ابر مانندی كه دور زهره را گرفته هر چه بیشتر نور خورشید را منعكس می‌كند برای همین است كه زهره درخشانترین سیاره به نظر می‌رسد.

اگر پس از غروب خورشید به مغرب آسمان نگاه كنید، ستاره درخشانی را می‌بینید. آنچه می‌بینید به راستی ستاره نیست و از خود نور ندارد این همان سیاره زهره است كه نور خورشید را به سوی زمین باز می‌تاباند. پیش از طلوع خورشید هم می‌توان زهره را در طرف شرق آسمان دید. به همین دلیل آن را ستاره صبح هم نامیده‌اند.

فشار جو و دما در كره زهره آنقدر زیاد است كه اگر انسانی پا به آنجا می‌گذاشت، در دم خرد می‌شد و می‌سوخت[3].

ستاره صبحگاهی ـ ستاره شامگاهی :

زهره پرنورترین سیاره در میان ستارگان و سیارات آسمان است. فقط خورشید و ماه از آن پر نورترند. بر خلاف بسیاری از سیارات، زهره در آسمان هرگز از خورشید فاصله چندانی نمی‌گیرد، و از این رو فقط پیش از طلوع یا پس از غروب آفتاب دیده می‌شود. هنگامی كه در شرق خورشید قرار می‌گیرد، همچون جواهر در آسمان شامگاهی می‌درخشد و به ستاره شامگاهی موسوم است. هنگامی كه در غرب خورشید است، پیش از سپیده‌دم می‌درخشد و ستاره صبحگاهی نامیده می‌شود.

در دوران كهن ستاره صبحگاهی و ستاره شامگاهی را دو ستاره متفاوت می‌پنداشتند، حتی آنها را به نامهای متفاوتی موسوم كردند، پیش از آنكه توجه كنند كه این دو «ستاره» هیچ گاه در یك زمان در آسمان دیده نمی‌شوند[4]. امروزه ما می‌دانیم كه آنها یك سیاره هستند نه دو سیاره.

این جرم آسمانی به سبب درخشش دلپذیرش به نام ونوس، الهه زیبای عشق موسوم شد.

بابلی‌ها در گذشته متوجه حركت زهره در آسمان شده بودند و به حركت سایر سیارات در آسمان نیز متوجه داشتند. این توجه سبب پیشرفت علم ستاره‌شناسی و ریاضیات شد. بطلمیوس، ستاره شناس یونانی، محل زهره و سایر سیارات را در تمام اوقات مشخص كرد. تنها خطای اولین بود كه زمین را مركز منظومه شمسی قرار داد و معتقد بود كه خورشید و سیارات دیگر به گرد زمین می‌گردند.

گالیلئو گالیله، ستاره شناسی ایتالیایی، نخستین كسی بود كه برای اجسام در آسمان از تلسكوپ استفاده كرد. در سال 1610، زهره را مورد مطالعه قرار داد و متوجه شد كه این سیاره، مانند قمر زمین، دارای هاله است: ستاره صبحگاهی در برابر ستاره شامگاهی گاه به صورت قرص كامل است، زمانی نیمی از آن روشن است و زمانی دیگر به صورت هلال دیده می‌شود. بر اساس نظریه قدیمی كه همه چیز به گرد زمین می‌گردد، لازم بود كه زهره همیشه به یك حالت دیده شود. این واقعیت كه زهره تغییر حالت می‌داد به اثبات این قضیه كمك كرد كه سیارات و از جمله زمین بدور خورشید می‌گردند[5].

اقیانوسی از ابر :

هنگامی كه زهره و زمین در یك سوی خورشید قرار می‌گیرند، فاصله زهره تا زمین به 38 میلیون كیلومتر می‌رسد. این فاصله به جز ماه، كمترین فاصله یك جرم بزرگ دیگر با زمین است[6].

در سال 1761 رویداد نادری موسوم به عبور خورشید رخ داد و آن عبور زهره از برابر صفحه كامل خورشید بود.

با رصد عبور زهره از برابر صفحه خورشید، ستاره‌شناسان توانستند پی ببرند كه جو زهره ابری است.

مسعود عتیقی مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه فن‌آوری‌ گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان ؛ درباره سیاره عطارد (تیر) بیان کرد: این سیاره نزدیک‌ترین سیاره به مهر تابان است و با توجه به مدارش که از زمین، به خورشید نزدیک‌تر است یک سیاره داخلی محسوب می‌شود؛ در گذشته از این جرم و سیاره ناهید با عناوینی همچون ستاره شامگاهی و ستاره صبحگاهی یاد شده است اما باید بدانیم که اجرام مذکور ستاره نیستند و از سیارات سامانه خورشیدی هستند.

وی افزود: سیاره تیر بدون دارا بودن جو و قمر، کوچک‌ترین عضو خانواده خورشید است و با توجه به مدارش در برخی مواقع سال در افق شامگاهی و بعد از غروب خورشید دیده می‌شود و در زمان‌هایی نیز به سمت دیگر مهر تابان می‌رود و در افق صبحگاهی برای مدتی نمایان می‌شود.

عتیقی درباره کشیدگی شرقی سیاره تیر گفت: این سیاره که با توجه به سرعت زیاد در گردش به دور خورشید، به غزال تیز پای سامانه خورشیدی مشهور شده است از دید ناظر زمینی یک مسیر تقریبا خطی در طرفین خورشید طی می‌کند. غروب امروز سه شنبه 15 آبان و در ساعت 18:30 دقیقه به بیشترین کشیدگی شرقی خود می‌رسد و 23.3 درجه با خورشید جدایی زاویه‌ای دارد.

در روز مذکور ، این جرم کم نور بیشترین فرصت را در افق غربی دارد و تا ساعتی پس از غروب مهر تابان در مناطق عاری از غبار و آلودگی هوا در افق غربی امکان مشاهده این جرم ستاره مانند باچشم غیر مصلح وجود دارد.

آسمان شبانگاه جمعه میزبان سیاره برجیس

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران درباره بزرگ‌ترین عضو خانواده خورشیدی اظهار کرد: شامگاه روز سه شنبه، غول سامانه خورشیدی، سیاره برجیس که بزرگترین عضو خانواده خورشید است، در سمت راست سیاره تیر با درخشش بیشتر در افق غربی، قابل مشاهده است. این اجرام در صورت فلکی کژدم قرار دارند و سیاره تیر شبانگاه جمعه، 18 آبان، حدود دو درجه شمال ستاره دل کژ دم(قلب العقرب) قرار دارد.

اشتراک گذاری در:

- لطفاً نام و دیدگاه‌ خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
- سایت انجمن نجوم آماتوری ایران مجاز به ویرایش ادبی دیدگاه‌ها است.
- دیدگاه‌هایی که حاوی مطالب کذب، توهین یا بی‌احترامی و موارد مغایر با قوانین کشور باشند منتشر نخواهند شد.
- دیدگاه‌ها پس از تأیید منتشر می‌شوند.

آسمان ایران

زهره يا ناهيد، دومين سيارهِ نزديك به‌خورشيد، براي اخترشناسان باستان به‌نام ستاره صبحگاهي و ستاره شامگاهي شناخته شده بود. آن را همچنين به‌نام الهه عشق و زيبايي مي‌شناسيم. اين سياره نمادِ آسماني ونوس رومي، آفروديت يوناني، ايشتَر بين‌النهريني، و آناهيد ايراني بوده است. زهره درخشان‌ترين جرم آسمان شب پس از ماه است و به‌همين دليل گاهي آن را جواهر آسمان مي‌نامند. زهره هم همچون ماه از ديد ناظر زميني اَهِله دارد كه شكل‌هاي آن به‌موقعيتش نسبت به‌خورشيد و زمين بستگي دارد كه گاهي همچون قرصي كامل و گاهي مانند هلا‌لي باريك ديده مي‌شود.
زهره از نظر اندازه، جرم، چگالي، و حجم بسيار به‌زمين شباهت دارد و هر دو در دوره‌اي يكسان از سحابي اوليه خورشيدي شكل گرفته‌اند. البته شباهت‌ها به‌همين‌جا خَتم مي‌شود. مثلا‌ً زهره قمري ندارد و با اين كه هر دو سياره در ابتدا جوّي از دي‌اكسيدكربن داشته‌اند زمين، كه نسبت به زهره از خورشيد دورتر بوده است، نور و گرماي كمتري دريافت كرده و فرصت يافته است مقداري از آن را هم به‌فضا بازتاب كند تا به‌دماي متعادلي برسد كه بخار آب فشرده شود، باران ببارد، و اقيانوسي شكل بگيرد. از سوي ديگر زهره به‌خورشيد نزديك‌تر بوده ولي قادر نبوده بخشي از نور و گرماي بيشتري را كه دريافت مي‌كرده است به‌فضا بازتاب دهد. بنابراين حرارت زير جوّ ضخيمش به‌دام افتاد و موجب اثر گلخانه‌اي شديدي شد. بنابراين، امروز زهره هيچ اقيانوسي ندارد و هنوز جوّي چگال دارد كه فشاري معادل ۹۲ برابر فشار هوا در سطح درياهاي زمين را روي سطحش ايجاد مي‌كند. فشار جوّ بر سطح زهره چنان زياد است كه هرگز نمي‌توان در برابر آن دوام آورد؛ معادل فشار كُشنده‌اي كه بر يك غواص در عمق ۹۰۰ متري زير سطح اقيانوس وارد مي‌شود. جرم جوّ زهره ۹۰ برابر جرم جوّ زمين است. اين جوّ پُرتراكم مثل آينه‌اي حدود۷۰ درصد نور خورشيد را بازتاب مي‌كند كه سبب درخشش خيره‌كننده اين همسايهِ سياره‌اي ما مي‌شود. جوّ زهره هنوز هم بيشتر از دي‌اكسيد كربن و تقريباً بدون هيچ بخار آبي است و ابرهايي از جنس قطرات اسيد سولفوريك در آن وجود دارند. دماي سطح زهره ۴۸۲ درجه سانتي‌گراد است -‌آن‌قدر داغ كه سُرب را ذوب مي‌كند- و وجود جوّ نگهدارنده گرما موجب داغ‌تر شدن زهره نسبت به‌عطاردِ عاري از جوّ شده است. البته افزايش گرماي حاصل از اثر گلخانه‌اي زهره نيز حدّي دارد. وقتي سياره به‌آستانهِ گرما مي‌رسد، دماي زياد مقداري از ملكول‌هاي گلخانه‌اي جوّ را مي‌شكند و دما دوباره تعديل مي‌شود.
تا پيش از ظهور عصر فضا، ابرهاي چگالي كه زهره را دربر گرفته‌اند چهره‌اش را به‌صورت توپي مِه‌آلود درآورده بودند كه اجازه نمي‌داد دانشمندان چيزي از عوارض زمين‌شناختي طبيعي سطحش را ببينند. تنها راه سطح زهره به‌كمك رادار بود كه پرتو آن مي‌تواند از پوشش ابرها عبور كند و به‌سطح برسد و به‌بيرون بازتاب شود. اختلاف زمان براي بازگشت پرتو بازتاب‌شده از سطح به‌منبع، نشان‌دهندهِ ارتفاع عوارض سطحي همچون كوه‌ها و دره‌هاست. سپس اين داده‌ها به‌رايانه‌اي منتقل شدند كه مي‌توانست نقشه‌اي از ارتفاعات سطح زهره به‌كمك كم و زياد شدن شدت رنگ‌ها تهيه كند.
در فاصله سال‌هاي ۱۳۶۹/۱۹۹۰ تا ۱۳۷۳/۱۹۹۴ فضاپيماي نقشه‌برداري به‌نام ماژلان در مداري قطبي به‌دور زهره مي‌گشت و به‌اين ترتيب چشمان رادارش مي‌توانست تمام سطح سياره را بررسي كند. نقشه‌اي از عوارض سطحي زهره نشان داد كه سطح زهره حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ ميليون سال پيش نو شده است كه البته از نظر زمين- ‌شناختي در مقايسه با سنّ ۵/۴ ميليارد ساله منظومهِ شمسي سطح بسيار جواني است. اين كه اين اتفاق چطور و چرا رخ داده هنوز موضوعِ بحث دانشمندان است.