مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالا خبر داد دارایی های جدید در راه بازار مشتقه و گواهی سپرده کالایی/ مجوز دو صندوق چند کالایی در حال اخذ از سازمان بورس است
مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران روز گذشته در نشست «بازار مشتقه در ایران، چالش ها و راهکارها» اقدامات و برنامه های بورس کالا در راستای توسعه بازار مشتقه، صندوق های کالایی و گواهی سپرده کالایی را تشریح کرد و گفت: با توجه به اینکه مشکل مالیاتی در حوزه معاملات گواهی […]
مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران روز گذشته در نشست «بازار مشتقه در ایران، چالش ها و راهکارها» اقدامات و برنامه های بورس کالا در راستای توسعه رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا بازار مشتقه، صندوق های کالایی و گواهی سپرده کالایی را تشریح کرد و گفت: با توجه به اینکه مشکل مالیاتی در حوزه معاملات گواهی سپرده کالایی تقریبا حل شده است، دارایی های زیادی از جمله شمش طلا، مس کاتد، آلومینیوم، قیر و محصولات پتروشیمی در صف ورود به معاملات گواهی سپرده و قراردادهای آتی قرار دارند و راه اندازی صندوق های فلزات رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا اساسی نیز از دیگر برنامه های بورس کالا به شمار می رود. در همین زمینه مجوز دو صندوق چند کالایی در حال اخذ از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار است.
به گزارش اقتصادطلایی به نقل از کالاخبر ، رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران در نشست بازار مشتقه در ایران، چالش ها و راهکارها با بیان اینکه می توان به رونق چشمگیر معاملات بازار مشتقه در بازار سرمایه ایران به خصوص بورس کالا امیدوار بود، گفت: معاملات پرحجمی که در حوزه آپشن به ویژه در بورس کالا در حال وقوع است ما را به آینده این بازار امیدوار کرده است؛ چرا که رصد قیمت ها و حجم معاملات انجام شده نشان می دهد بازار به بلوغ رسیده است.
وی تصریح کرد: معاملات قراردادهای آتی در بورس کالا از سال ۸۷ آغاز شد و اگرچه در ابتدای امر این بازار گمنام و ناشناخته بود اما به مرور با اضافه شدن دارایی های جدید از جمله سکه طلا، نقدینگی وارد این بازار شد و حتی در برهه ای، رکورد ارزش معاملات بازار سرمایه در قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا شکسته شد.
اقبال سرمایه گذاران به زعفران
وی ادامه داد: توسعه بازار و ورود دارایی های جدید به بازار مشتقه از جمله رسالت های بورس کالا در سال های اخیر بوده و در همین راستا، قراردادهای آتی زعفران، واحدهای صندوق طلا و نقره نیز راه اندازی شد. در بخش زعفران با اقبال فعالان بازار و سرمایه گذاران، زنجیره ای از ابزارهای مالی در این دارایی پایه راه اندازی شد و امروز می توان ادعا کرد که ورود زعفران به بازار مالی بورس کالا، تجربه ای بسیار موفق همراه با ثبت رکوردهای متنوع بوده است؛ به عنوان مثال در قرارداد آپشن زعفران در حال حاضر بیش از ۶۰۰ هزار موقعیت باز وجود دارد.
سامانه بومی و دانش بنیان
آراسته با بیان اینکه یکی از محاسن بزرگ بورس کالا، سامانه ها و زیرساخت های قوی معاملاتی است، اظهار کرد: سامانه های بورس کالا یک سامانه بومی و دانش بنیان است که تسویه و معاملات در همان فضا انجام می شود و در حوزه مدیریت ریسک بازار نیز تجربیات چندین ساله بورس کالا، بسیار ارزشمند و راهگشا است.
تسویه خودکار هر ۱۰ دقیقه یکبار
مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران به طرحی که مطالعات آن انجام شده نیز اشاره کرد و گفت: این طرح همان تسویه لحظه ای است؛ به گونه‌ای که در بازار فیوچرز اکنون هر ۳۰ دقیقه یکبار تسویه لحظه ای انجام می شود تا حاشیه سود مشتریان حفظ شود. این طرح در حال بروزرسانی است تا تسویه هر ۱۰ دقیقه یکبار به صورت خودکار انجام شود. با اجرای شدن این طرح، چیزی به اسم صف یا بازار جبرانی نخواهیم داشت و شرایط برای بهبود روند معاملات کالاها و دارایی های جدید که نوسان زیادی دارند، مهیاتر می شود.
وی در بخش دیگری از صحبت های خود عنوان کرد: بازار اهرمی در همه جای دنیا ریسک های خود را دارد اما موضوع مهم آن است که توسعه زیرساخت و سامانه می تواند ریسک های معاملاتی را کاهش دهد و به پویایی هر چه بیشتر بازار کمک کند.
دارایی های جدید در راه هستند
آراسته با اشاره به راه اندازی صندوق های سرمایه گذاری طلا و موفقیت این ابزار در بازار اظهار کرد: ارزش معاملات و بلوغ مشتریان نوید آینده ای روشن برای این ابزار را می دهد. در ادامه توسعه بازار مالی بورس کالا، برنامه هایی برای راه اندازی معاملات گواهی سپرده و قرارداد آتی شمش طلا داریم و انتظار می رود بازار خوبی برای آن شکل بگیرد.
وی با تاکید این نکته که مشکل مالیاتی گواهی سپرده تقریبا حل شده است، افزود: برنامه ریزی شده گواهی سپرده پیوسته مس کاتد و آتی آن راه اندازی شود. همچنین راه اندازی معاملات گواهی سپرده و آتی محصول‌هایی نظیر آلومینیوم، قیر، محصول‌های پتروشیمی و فلزات و همینطور صندوق های فلزات اساسی از دیگر برنامه هاست و با راه اندازی آنها انتظار بازارهایی پر عمق، جذاب و پویا را خواهیم داشت. کما اینکه صندوق های کالایی در چند وقت اخیر بازدهی خوبی را نصیب سرمایه گذاران کرده اند.
مجوز دو صندوق چند کالایی در حال اخذ است
آراسته ادامه داد: مجوز دو صندوق چند کالایی در حال اخذ از سازمان بورس و اوراق بهادار است تا به نوعی به رونق بخشی بیشتر بازار آتی کمک شود.
وی به قراردادهای اختیار معامله و آپشن نیز پرداخت و گفت: علت اصلی اقبال کم سرمایه گذاران به معاملات آپشن در سال های قبل، آنلاین نبودن این معاملات بود اما به مرور شاهد اقبال سرمایه گذاران و رشد حجم معاملات بودیم.
به گفته آراسته، اگرچه بازار اختیار معامله پیچیدگی های خود را دارد اما به آینده پر رونق این بازار خوش بین هستیم چون بلوغ خوبی در میان فعالان بازار طی چند سال اخیر شکل گرفته و شاهد ثبت رکوردهای جدیدی در بازار آپشن هستیم.
مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران گفت: با راه اندازی قراردادهای آتی شمش طلا، قراردادهای آپشن را روی فیوچرز شمش طلا اعمال خواهیم کرد تا با ایجاد یک بازار پویا، شاهد یک سبد کامل از ابزارهای مورد نیاز فعالان بازار و سرمایه گذاران با سلایق مختلف باشیم و امیدواریم این طرح ها تا آخر سال اجرایی شوند.
وی در بخش پایانی سخنرانی خود، بزرگترین چالش بازار مشتقه را عدم شناخت نسبت به کارکردها و مزایای این بازار عنوان کرد.
دلایل کاهش ارزش 47 درصدی قراردادهای آتی
دکتر حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران پس از تبریک روز خبرنگار و تقدیر از خبرنگاران و رسانه‌های کشور در شفاف‌سازی اقتصاد ملی، بر نقش‌آفرینی بورس کالای ایران در توسعه تعاملات بین‌المللی در دوران پس‌ازتحریم تاکید کرد.
وی گفت: با توجه به اهمیت بورس کالای ایران و جایگاه مطلوب این بورس در بورس‌های منطقه‌یی، تبدیل برند بورس کالای ایران به یک برند جهانی، دور از دسترس نیست و این بورس با ایجاد امکان پوشش ریسک در بازارهای بین‌المللی درصدد افزایش عمق و تعداد بازیگران بین‌المللی و ایجاد امکان تامین مالی بین‌المللی از طریق فراهم کردن امکان فعالیت موسسات فورفیتینگ برای تامین مالی صادرات و واردات است.
مدیرعامل بورس کالای ایران با اشاره به امکان ایجاد زمینه لازم برای معاملات مدت‌دار و اعتباری بین‌المللی در بورس کالای ایران خاطرنشان کرد: گسترش معاملات تالار صادراتی در این بورس از طریق افزایش تنوع کالاها نظیر محصولات پتروشیمی, مواد معدنی، سیمان امکان‌پذیر است و فراهم کردن زمینه حضور عرضه‌کنندگان خارجی در رینگ صادراتی، معاملات ارزی در رینگ صادراتی و راه‌اندازی معاملات سوآپ کالایی با کشورهای همجوار در دستورکار این بورس قرار دارد.
معاملات اوراق صندوق‌های کالایی
دکتر سلطانی‌نژاد با اشاره به لزوم گسترش بازار از طریق نوآوری و گسترش ابزارهای مالی گفت: با توجه به موجودی انبارهای شرکت‌های بزرگ فولادی و پتروشیمی کشور، می‌توان به پشتوانه این انبارها، معاملات اوراق صندوق‌های کالایی در بورس کالای ایران را راه‌اندازی کرد تا مجموعه این شرکت‌ها بتوانند با فروش اوراق این صندوق‌ها، از نقد شدن منابع حبس شده در انبارهای خود، اطمینان حاصل کنند. همچنین انتشار اوراق سلف استاندارد روی تعدادی از محصولات پتروشیمی نیز در این بورس در دستورکار قرار دارد.
نقش بورس کالا در اقتصاد مقاومتی
براساس این گزارش، دکترسلطانی‌نژاد در ادامه با بیان اینکه با توجه به اهمیت بورس کالای ایران، جایگاه و وظایف این بورس در اسناد بالادستی اقتصاد کشور کاملا مشخص شده است، گفت: بورس کالا میتواند در سیاست‌های اقتصادی مقاومتی با ایجاد تنوع در روش‌های فروش، انتخاب مشتریان راهبردی، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، افزایش صادرات پتروشیمی و افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی، در جهت مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نقش مهمی ایفا کند.
مدیرعامل بورس کالای ایران، شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و همچنین شفاف و روان‌سازی نظام توزیع و قیمت‌گذاری و روزآمدسازی شیوه‌های نظارت بر بازار را از دیگر مزایای بورس کالای ایران برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دانست.
جایگاه بورس کالا در برنامه ششم
دکترسلطانی‌نژاد در ادامه با اشاره به برنامه ششم توسعه و با بیان اینکه گسترش و تعمیق نظام جامع تامین مالی و ابزارهای آن ازجمله سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه است، گفت: جایگاه بورس کالای ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه کشور در برنامه ششم توسعه کاملا مشخص و آشکار است و مقرر شده که با مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی، افزایش سهم موثر بازار سرمایه در جهت توسعه سرمایه‌گذاری و ثبات و پایداری و کاهش خطرپذیری فعالیت‌های تجاری و اقتصادی کشور، گسترش و تعمیق نظام جامع تامین مالی صورت گیرد که اقتصاد ملی میتواند جهت تحقق این مهم از ظرفیت بورس کالای ایران استفاده کند.
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه توضیح داد: براساس ماده21 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقای بهره‌وری شبکه توزیع و شفاف‌سازی فرآیند توزیع کالا و خدمات، دولت مکلف است با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، قیمت‌گذاری را به کالاها و خدمات عمومی و انحصاری و کالاهای اساسی یارانه‌یی و ضروری محدود کند؛ با توجه به اینکه بورس کالا نشان داده است، توانسته در اصلاح سیستم قیمت‌گذاری و کشف نرخ منطقی، شفاف و منصفانه نقش قابل قبولی ایفا کند، در راستای این قانون همچنان میتواند گام قابل قبولی بردارد.
عملکرد بورس کالای ایران
مدیرعامل بورس کالای ایران با ارائه آمار معاملات این بورس طی سال گذشته و چهارماهه سال جاری، معاملات بورس کالای ایران را تحت تاثیر دو دسته عوامل حقیقی و عوامل اسمی دانست و بیان کرد: وضعیت تولید و تقاضای کالاها در کشور و توسعه بازارهای بورس کالای ایران، مهمترین عوامل حقیقی هستند و عوامل اسمی شامل تورم، نرخ ارز و قیمت‌های جهانی کالاهاست.
وی با بیان کاهش ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی و پتروشیمی در این بورس در چهارماهه سال 94 گفت: ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی در بورس کالا با توجه به رکود بخش‌های مسکن و فولاد کشور در این مدت از کاهش 33درصدی برخوردار شد. ضمن آنکه در بخش محصولات پتروشیمی نیز این بورس افت 31درصدی ارزش معاملات را با توجه به وضعیت بازارهای جهانی و داخلی تجربه کرد.
لیکن در بخش کشاورزی با توجه به اجرایی‌شدن آیین‌نامه ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و تعاملات مطلوب صورت گرفته با وزارت جهاد کشاورزی، رشد چشمگیر 1900درصدی برای این محصولات در 4ماهه اول امسال ثبت شد.
وی در ادامه با اشاره به کاهش ارزش 47درصدی ارزش معاملات قراردادهای آتی در این بورس گفت: عدم رونق بازار نقدی سکه در این مدت و کاهش نوسانات قیمت سکه طلا، بر افت معاملات سکه در این بورس تاثیرگذار بوده است.
وی با بیان اقدامات بورس کالای ایران برای رونق معاملات قراردادهای آتی گفت: ایجاد جذابیت در اوراق موجود از طریق ابزارهایی نظیر کاهش وجه تضمین و راه‌اندازی قراردادهای اختیار معامله به همراه ترویج و فرهنگ‌سازی هدفمند در حوزه قراردادهای مشتقه در تعامل با دستگاه‌های سیاست‌گذار و فعالان بازار از جمله اقداماتی است که در دستورکار این بورس
اهم برنامه‌های بورس کالا در سال94
دکترسلطانی‌نژاد با اشاره به اهم برنامه‌های بورس کالای ایران در سال94 گفت: راه‌اندازی قراردادهای مشتقه روی ارز، محصولات فولادی و پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و ایجاد امکان دسترسی برخط کارگزاران و فعالان بازار به سیستم معاملاتی بورس کالای ایران، از مهمترین اقدامات این بورس در سال جاری به شمار می‌رود.
دکترسلطانی‌نژاد بخش دیگری از برنامه‌های سال جاری را مبتنی‌بر تعاملات این بورس با نهادها و سازمان‌های ذی‌نفع برشمرد و افزود: ترویج و فرهنگ‌سازی هدفمند در حوزه قراردادهای مشتقه در تعامل با دستگاه‌های سیاست‌گذار و فعالان بازار، توسعه تعاملات بورس کالای ایران با شرکت‌های کارگزاری به عنوان بازوی بازاریابی این نهاد در راستای تقویت شبکه بازاریابی، توسعه تعاملات نظام‌مند و برنامه‌محور با همه ذی‌نفعان بورس کالای ایران به‌خصوص تشکل‌های صنفی و نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی در بازار کالایی، توسعه تعاملات با بانک‌ها و صندوق‌های ضمانت برای کمک به تامین مالی خریداران کالا از طریق بورس کالای ایران جهت گسترش معاملات نسیه، از دیگر برنامه‌های بورس کالای ایران در سال 1394 است.
بورس مسکن عامل گرانی نمی‌شود
سلطانی‌نژاد در ادامه نشست درخصوص آخرین وضعیت راه‌اندازی بورس مسکن گفت: در نهادهای عمومی دولتی و نهادهای بزرگ که منفعت عمومی را درگیر می‌کند قانونگذار قواعدی را وضع می‌کند؛ در حوزه بورس‌های کالایی نیز وقتی نهادهای عمومی می‌خواهند املاک خود را واگذار کنند درگیر منفعت عمومی و منابع مردمی می‌شوند. بنابراین باید واگذاری به شکلی صورت گیرد که منفعت عمومی دچار خدشه نشود.
وی تاکید کرد: بورس کالا برای راه‌اندازی بورس مسکن ورودی به املاکی کوچک نخواهد داشت و اگر بانک‌ها و موسسه‌یی تمایل داشته باشند دارایی خود را به فروش برسانند باید ارزش پایه این دارایی بیش از 10میلیارد تومان باشد تا مصوبه قانونی در این خصوص رعایت شود. وی با بیان اینکه رکود حاکم در بخش مسکن مشکل اساسی در راه‌اندازی این بورس است، تصریح کرد: بورس به دنبال تناوب عرضه در این حوزه نیست و ممکن است یک محصول روزی پررونق باشد و از بورس کالا برای آن استفاده شود اما عرضه متناوب و استاندارد به این صورت در دنیا متداول نیست.
به گفته مدیرعامل بورس کالا با راه‌اندازی بورس مسکن نباید نگرانی به وجود آید زیرا این بورس تلاطمی در بازار مسکن به وجود نمی‌آورد و تنها املاک بزرگ در این بورس مورد معامله قرار می‌گیرد نه آپارتمان‌های کوچک، بنابراین با راه‌اندازی این بورس مردم نگران گران‌شدن آپارتمان نباشند.
راه‌اندازی بورس ارز
مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه به توصیف شرایط کنونی بازار ارز پرداخت و تشریح کرد: دونرخی‌بودن بازار ارز، فقدان شفافیت در عملکرد ارکان بازار، عدم مکانیسم شفاف کشف قیمت ارز، عدم توانایی جهت پوشش ریسک برای تجار و بازرگانان، عدم وجود ساختار مناسب جهت تعامل میان فعالان بازار ارز و سیاست‌گذاران بازار و عدم وجود ابزارهای کنترلی جهت نظارت بر بازار ارز، شرایط کنونی این بازار را به نمایش می‌گذارد که بورس کالای ایران با هماهنگی و همکاری بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز کشور، تصمیم دارد با راه‌اندازی بورس ارز، گامی اساسی در جهت شفافیت معاملات این بازار بردارد.
وی با اشاره به لزوم حضور معامله‌گران بازار آتی از جمله پوشش‌دهندگان ریسک، سفته‌بازان و آربیتراژگران در بورس ارز افزود: کشف شفاف قیمت، از بین بردن ریسک‌های اعتباری طرف مقابل، قابلیت دسترسی برای تمام شرکت‌کنندگان در بازار و نقدشوندگی بسیار بالا از جمله مزیت‌های ابزار آتی برای تحقق پوشش ریسک است که این ویژگی‌ها شامل بازار قراردادهای آتی ارز نیز
وی در پایان بر توسعه فرهنگ‌سازی در بورس کالای ایران تاکید کرد و گفت: خبرنگاران و رسانه‌ها می‌توانند در آشنا کردن فعالان اقتصادی و مردم با فعالیت‌های بورس کالای ایران و توسعه فعالیت‌های بورس کالا به صورت یک مطالبه عمومی، نقش بسزایی را ایفا کنند.
آتی اسیر آتی
قراردادهای مشتق کالایی از زمان افتتاح در بورس کالای ایران تاکنون با فراز و فرودهای زیادی همراه بوده است و از میان دارایی‌های پایه‌ای که طی چند سال گذشته روی تابلوی قراردادهای مشتق بورس کالا درج شده بدون شک تنها، قرارداد آتی سکه توانسته با اقبال فعالان بازار مواجه شود.
سیدعلی خسروشاهی/ کارشناس بازار سهام
قراردادهای مشتق کالایی از زمان افتتاح رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا در بورس کالای ایران تاکنون با فراز و فرودهای زیادی همراه بوده است و از میان دارایی‌های پایه‌ای که طی چند سال گذشته روی تابلوی قراردادهای مشتق بورس کالا درج شده بدون شک تنها، قرارداد آتی سکه توانسته با اقبال فعالان بازار مواجه شود. شاید معدود کسانی بودند که پیش‌بینی می‌کردند روزی قراردادهای مشتق در بورس کالا از رینگ‌های معاملات فیزیکی نیز از رونق بیشتری برخوردار شوند. این در حالی است که در سال 1393 با رکود بازار فلزات و کاهش قیمت نفت رینگ‌های صنعتی و پتروشیمی با رکود همراه شدند و این قراردادهای آتی بودند که خودنمایی می‌کردند. با توجه به هدف‌گذاری بورس کالای ایران به نظر میرسد در سال 1394 شاهد رونق بیشتر قراردادهای آتی نیز باشیم. حسین پناهی مدیرعامل بورس کالا با بیان اهداف بورس کالا در سال 1394 از هدف‌گذاری بورس کالا برای رسیدن به نسبت ارزش معاملات آتی به نقدی، چهار به یک (75 درصد مشتق، 25 درصد نقدی) اعلام کرده که سال 1391 این نسبت 50 به 50 درصد بوده، سال گذشته و امسال نیز 45 به 55 درصد بوده است.
از بدو تاسیس قراردادهای آتی تاکنون همواره فعالان بازار از بورس کالا درخواست معاملات برخط را داشتند که بعد از چند سال بورس کالا توانست در سال 1393 خواسته فعالان بازار را برآورده سازد و معاملات برخط را افتتاح کند. هرچند هنوز نرم‌افزار رونمایی‌شده با استانداردها و خواسته‌های فعالان بازار فاصله زیادی دارد اما می‌توان سال 1393 را نقطه عطفی در معاملات قراردادهای مشتق کالایی نامید و امید داشت تا در سال 1394 شاهد رونمایی از نسخه‌های جدید نرم‌افزار معاملاتی با قابلیت‌هایی مانند حد ضرر (استاپ لاس) و حد سود (تیک پروفیت) باشیم. در حال حاضر تنها یکی از شرکت‌های نرم‌افزاری بازار سرمایه اقدام به راه‌اندازی نرم‌افزار معاملات برخط کرده که به نظر میرسد با ورود شرکت‌های دیگر و رقابت بین آنها برای ارائه خدمات مطلوب‌تر شاهد خدمات بهتری در آینده نزدیک باشیم.
بورس کالای ایران برای ارائه معاملات برخط به مشتریان کارگزاری‌ها شرایطی را مانند داشتن مدرک تحصیلی کارشناسی یا انجام حداقل هزار معامله در قراردادهای آتی اتخاذ کرده که فعالان دارای این شرایط باید در آزمونی که بورس کالا به صورت متمرکز برگزار خواهد کرد نیز شرکت کنند و در صورت قبولی در آزمون می‌توانند به صورت برخط به معامله قراردادهای آتی بپردازند. البته بورس کالا فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی مانند مدیریت مالی، مهندسی مالی و حسابداری را مستثنی کرده و این افراد می‌توانند بدون آزمون مجوز معاملات برخط را دریافت کنند. به نظر میرسد فرآیند اخذ مجوز معاملات برخط برای فعالان بازار توسط بورس کالا زمان‌بر و پیچیده باشد و بورس کالا میتواند شرایط احراز صلاحیت مشتریان را مانند بورس اوراق بهادار به کارگزاران خود محول کند تا فعالان بازار مسیر راحت‌تری را برای گرفتن مجوز طی کنند.
معضل دیگری که همواره فعالان بازار آتی نسبت به آن شکایت دارند زمان بسته شدن بازار آتی است. طبق دستورالعمل بورس کالا بازار آتی از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 10 صبح الی 18 بعد از ظهر و روزهای پنجشنبه تا ساعت 16 باز خواهد بود. این در شرایطی است که بازار نیویورک حدود ساعت 17 به وقت ایران شروع به فعالیت می‌کند و اکثر نوسانات اونس جهانی به بعد از بسته شدن بازار آتی موکول می‌شود. این مشکل باعث شده سررسیدهای آتی در روز بعد با گپ قیمتی باز شوند و فعالان بازار را در کنترل ریسک معاملات خود با مشکل مواجه کند. در همین ارتباط مدیرعامل بورس کالا در مراسم افتتاح معاملات برخط قراردادهای آتی با اعلام آمادگی بورس کالا جهت انجام معاملات در روز جمعه از شبانه‌روزی شدن معاملات سخن گفت که با استقبال خوب فعالان بازار روبه‌رو شد. البته هنوز بورس کالا زمان مشخصی را برای شبانه‌روزی شدن معاملات ارائه نداده است و به نظر میرسد در صورت تجهیز کارگزاران به نرم‌افزار معاملات برخط در سال 1394 مشکلی برای انجام این کار نباشد.
بورس کالای ایران از زمان افتتاح قراردادهای آتی علاوه بر پیگیری روند بهبود کیفی معاملات آتی و ارائه خدمات مطلوب‌تر به مشتریان به دنبال افزایش کمی قراردادهای آتی نیز بوده و در این جهت تلاش‌هایی را انجام داده است که از آن جمله می‌توان به قرارداد آتی شمش طلای یک اونسی، مفتول مس و زیره سبز اشاره کرد که متاسفانه هیچ یک از آنها به دلایل مختلف موفق نبوده است. این در حالی است که بورس کالا طبق برنامه اعلامی قصد دارد در آینده نزدیک و قبل از سال 1394 قرارداد آتی کنجاله سویا و در سال 1394 نیز محصولات کشاورزی و صنعتی دیگری نیز راه‌اندازی کند.
یکی از مهمترین ویژگی‌های دارایی پایه در قراردادهای آتی داشتن بازار نقدی قوی و قابلیت نقدشوندگی بالاست به همین دلیل کارشناسان بورس کالا سعی در شناسایی و امکان‌سنجی کالاهای مختلف برای ورود به بازار آتی دارند که تاکنون کالاهایی مانند ذرت، میلگرد و کالاهای دیگر مورد امکان‌سنجی قرار گرفته و امکان راه‌اندازی این قراردادها در سال 1394 وجود دارد.
با توجه به توسعه کمی و کیفی معاملات قراردادهای آتی در بورس کالا طی سال جاری و آینده به نظر میرسد قدم بعدی برای توسعه معاملات آتی تغییر رویکرد بورس کالا به معاملات آتی باشد.
در حال حاضر قراردادهای مشتق بورس کالای ایران مشتری‌محور است و تمام عملیات مربوط به تسویه توسط اتاق پایاپای بورس کالا برای تمام مشتریان به صورت روزانه انجام می‌شود. در این حالت تمام مشتریان باید یک مبلغ معین به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس قرار دهند و کارگزاران بورس نمی‌توانند به مشتریان خود اعتباری تخصیص دهند و اهرم مالی بازار برای تمام مشتریان عدد ثابتی است. این در حالی است که بورس‌های بزرگ سایر کشورها کارگزار‌محور بوده و این کارگزاران هستند که به جهت تسویه معاملات با اتاق پایاپای بورس در ارتباط هستند و از این طریق می‌توانند با دادن اعتبار به مشتریان خود از محل منابع کارگزاری این امکان را به فعالان بازار بدهند تا با اهرم مالی بیشتر به معاملات آتی بپردازند.
اتفاقی که هم‌اکنون در بورس اوراق بهادار در حال وقوع است و کارگزاران وجوه لازم را برای تسویه معاملات در زمان مقرر به اتاق پایاپای بورس واریز می‌کنند و می‌توانند به مشتریان خود از محل منابع مالی کارگزاری یا بانک، اعتبار ارائه کنند.
هرچند این تغییر رویکرد به دلیل ریسک زیاد معاملات آتی، ریسک کارگزاران را به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد و در حال حاضر کارگزاران بورس کالا آمادگی تحمل این ریسک را نداشته و زیرساخت‌های لازم و نرم‌افزارهای معاملاتی مناسب نیز در اختیار کارگزاران نیست ولی با توجه به سیاست‌های بورس کالا مبنی بر توسعه بازار مشتق می‌بایست کارگزاران بورس کالا خود را برای این تغییر و تحولات آماده کنند. نکته حائز اهمیت دیگر آنکه قراردادهای مشتق به چهار گروه پیمان آتی (فوروارد)، قرارداد آتی (فیوچرز)، اختیار معامله (آپشن) و معاوضات (سوآپ) تقسیم می‌شود. در حال حاضر تنها قرارداد آتی در بورس کالا داد و ستد می‌شود و این امکان وجود دارد تا بورس کالا در بخش اختیار معاملات نیز ورود پیدا کند و دایره قراردادهای مشتق را وسعت بخشد. به هر حال با توجه به مطالب مطرح‌شده به نظر میرسد در سال 1394 شاهد پویایی و رونق بیشتر معاملات قراردادهای آتی در بورس کالای ایران باشیم، به‌گونه‌ای که با فراگیرشدن معاملات برخط معاملات آتی و شبانه‌روزی شدن معاملات آتی و البته با تبلیغات و فرهنگ‌سازی بورس کالا در مورد قراردادهای آتی و معرفی این قراردادها به سرمایه‌گذاران حجم معاملات نسبت به سال 1393 رشد چشمگیری داشته باشد و فعالان بازارهای طلا، کشاورزی و محصولات صنعتی بتوانند با استفاده از مزایای این قراردادهای آتی نظیر پوشش ریسک و آربیتراژ از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره لازم را ببرند. البته همان‌طور که اشاره شد عامل اساسی در بازار مشتق فرهنگ‌سازی و آموزش فعالان بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران است چرا که هنوز بعد از هشت سال از افتتاح قراردادهای آتی در بورس کالا بخش زیادی از سرمایه‌گذاران شناخت کافی نسبت به این بازار ندارند و لازم است بورس کالا برای معرفی بازار مشتق به سرمایه‌گذاران اقدامات لازم را انجام دهد.
آیا کاهش وجه تضمین قراردادهای آتی باعث رونق بازار می‌شود؟
قراردادهای مشتقه کالایی در بورس کالای ایران از زمان تاسیس تا کنون با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده و بورس کالای ایران طی سالهای گذشته سعی در گسترش این قراردادها داشته است. در همین راستا و بنا به گفته مدیر عامل بورس کالا از 16خرداد ماه سال جاری قرار داد آتی کنجاله سویا نیز به قراردادهای مشتقه بورس کالا اضافه خواهد شد تا کنجاله سویا در کنار سکه طلا و زیره سبز به عنوان رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا سومین قرارداد مشتقه بروی تابلو برود. این درحالی است که حجم معاملات قرار داد های آتی در سال جاری با کاهش چشم گیری روبرو شده و حتی با نوسانات قیمت انس جهانی نیز فعالان باز آتی شاهد نوسان خاصی در این قراردادها نیستند.
در اواخر سال گذشته با رونمایی از نرم افزار معاملات آنلاین آتی به نظر می‌رسید این اقدام می تواند در رشد حجم معاملات و نوسانات بازار کمک شایانی کند ولی در عمل تا کنون چنین اتفاقی نیافتاده و حجم معاملات راضی کننده نیست و بازار آتی جذابیت خود را برای بسیاری از فعالان بازار از دست داده است. هرچند این مشکل فقط مربوط به قرار دادهای آتی نمی شود و در سایر رینگ های معاملاتی نظیر فولاد،کشاورزی وپتروشیمی نیز حجم معاملات رشد چندانی نداشته است .
به نظر فعالان بازار یکی از راه های برون رفت از این مشکل و افزایش حجم معاملات در قراردادهای آتی و کاهش وجه تضمین است .در حال حاضر وجه تضمین قراردادهای اتی مبلغ 2 میلیون تومان است که با توجه به رکود حاکم بر معاملات بورس کالا می تواند با کاهش این مبلغ نقش موثری در افزایش حجم معاملات بازی کند.
البته کاهش مبلغ وجه تضمین اولیه پیشنهاد جدیدی نیست و همواره فعالان بازار به دنبال آن بوده اند ولی بورس کالا به دلیل کنترل ریسک معاملات مشتریان و البته کارگزاران و جلوگیری از تکرار خاطرات تلخ سالهای 91و92 هنوز حاضر به انجام چنین کاری نشده است.
با توجه به فروکش کردن نوسانات شدید نرخ ارز در بازار آزاد و نوسان اندک قیمت سکه در بازار آزاد و همچنین انتشار اخباری مبنی بر ایجاد بورس ارز در آینده نزدیک به نظر میرسد کاهش وجه تضمین اولیه در قرار دادهای آتی ریسک زیادی برای کارگزاران و فعالان بازار ندارد و زمینه برای کاهش وجه تضمین اولیه فراهم شده است.
ضمن آنکه بورس کالا با رصد تحولات اقتصادی و سیاسی کشور در صورت لزوم می توانند وجه تضمین اولیه را افزایش داده و ریسک بازار را کنترل نماید.
نیمه اول فروردین ۹۸ با بورس کالا
طی نیمه اول فروردین ۹۸ و با توجه به نام گذاری امسال به نام سال " رونق تولید" اظهار نظرهای مهمی پیرامون بورس کالای ایران صورت گرفت که " برنامه های بورس کالا در سال رونق تولید"، " سال رونق تولید، زمان اعتماد کامل رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا به نظام بازار و بورس کالاست"، " بورس کالای ایران، محمل همدلی رونق تولید است" و " نقش آفرینی بورس کالا در رونق تولید" از مهم ترین آنها بود.
به گزارش پایگاه خبری سرمایه گذاری آنلاین،،حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به‌مناسبت آغاز سال 1398، سال جدید را سال «رونق تولید» نامگذاری و اعلام کردند تولید اگر چنانچه به راه بیفتد، هم میتواند مشکلات معیشتی را حل کند، هم میتواند استغناء کشور از بیگانگان و دشمنان را تأمین کند، هم میتواند مشکل اشتغال را برطرف کند، هم حتّی میتواند مشکل ارزش پول ملّی را تا حدود زیادی برطرف کند. لذاست که مسئله‌ی تولید به نظر من مسئله‌ی محوری امسال است؛ لذا من شعار را امسال این قرار دادم: «رونق تولید». باید همه تلاش کنند تولید در کشور رونق پیدا کند. از اوّل سال تا آخر سال ان‌شاءالله این معنا به صورت چشمگیری در کشور محسوس باشد. اگر این [طور] شد، امیدواریم که ان‌شاءالله حلّ مشکل اقتصادی راه بیفتد.
پیام نوروزی مدیر عامل بورس کالای ایران
مدیر عامل بورس کالای ایران در پیام نوروزی خود گفت: در سال 97 کارنامه بازار سرمایه ایرا ن کارنامه درخشانی بود.آمار معاملات بازار سرمایه در این سال به رقمی فراتر از 400 هزار میلیارد تومان رسید که ضمن ثبت رکوردی تازه نشان دهنده تثبیت روزافزون جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد ایران است.اما بورس کالا نیز با سهمی بالغ بر 180 هزار میلیارد تومان از این میزان توانست مقام اول خود را در بازار سرمایه حفظ نماید. افزایش ارزش معاملات بورس کالا رشدی رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا 54 درصدی را نسبت به سال 96 نشان می دهد و این امر با نظر گرفتن شرایط خاص اقتصاد ایران می تواند کارنامه مثبتی برای بورس کالا محسوب شود.
راه اندازی معاملات آتی زعفران و رونق معاملات آن در سالی که گذشت نوید دهنده توسعه ابزار های مشتقه بر روی کالاهای جدید باشد که امیدواریم در سال پیش رو این امر محقق گردد. اما شاید مهمترین نقشی که بورس کالا در سالی که گذشت ایفا نمود حضور موثر در جهت بهبود زیرساخت بازار و تخصیص بهینه محصولات صنعتی و پتروشیمی در کشور بود.
برنامه های بورس کالا در سال رونق تولید
مدیرعامل بورس کالای ایران به برنامه های این بورس در سال رونق تولید اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی صندوق‌های کالایی محصولات کشاورزی، معرفی صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد شده به عنوان دارایی پایه بازارهای آتی و اختیارمعامله، راه اندازی گواهی سپرده مس و میلگرد، راه‌اندازی معاملات اوراق خرید دین و حق امتیاز به همراه اتخاذ روش‌های معاملاتی و تسویه جدیدی در بازار فیزیکی از جمله مهم ترین برنامه های بورس کالا در سال 98 است.
حامد سلطانی نژاد افزود: بورس کالای ایران هم اکنون قراردادهای معاملاتی متنوعی ایجاد کرده است و در سالهای آینده قصد دارد محصولات جدیدی را به عنوان دارایی‌های پایه ابزارهای موجود معرفی کند.به عنوان نمونه یکی از برنامه‌های بورس کالای ایران در سال آینده راه‌اندازی صندوق‌های کالایی بر روی محصولات کشاورزی است تا بتواند از این طریق سرمایه‌های سرگردان کشور را در جهت تأمین مالی بخش کشاورزی جذب کند.
وی اضافه کرد: همچنین در سال آینده بورس کالای ایران قصد دارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد شده را به عنوان دارایی پایه جدید برای بازارهای آتی و اختیارمعامله به فعالان بازار معرفی کند و بازار مشتقه را توسعه دهد.در حوزه گواهی سپرده کالایی نیز بورس کالای ایران در حال حاضر مقدمات راه اندازی گواهی سپرده مس و همچنین میلگرد را فراهم کرده است و در صورت موافقت سازمان بورس در سال آینده معاملات گواهی سپرده کالایی بر روی این دو محصول جدید نیز راه اندازی خواهد شد.
سال رونق تولید، زمان اعتماد کامل به نظام بازار و بورس کالاست
عضو شورای عالی بورس با اشاره به نامگذاری سال جاری با عنوان «رونق تولید» بر لزوم کشف قیمت کالاها به خصوص کالاهای اساسی در نظام عرضه و تقاضا تاکید کرد و گفت: در سال رونق تولید دیگر نباید زمینه رانت و فساد را برای سودجویان فراهم کنیم که یکی از اصلی ترین اقدامات در این راستا، سپردن کشف قیمت کالاها به نظام عرضه و تقاضا به جای تعیین دستوری قیمت هاست.
سعید اسلامی بیدگلی عنوان کرد: زمان آن رسیده است تا تصمیم گیران با اعتماد کامل به سازوکار بازار، کشف قیمت کالاها را بدون دخالت رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا در روند بازار به بورس کالای ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه بسپارند تا با شفاف سازی فرآیند کشف قیمت کالاها، جریان اطلاعات در سطح جامعه و تحلیلگران افزایش یابد.
وی با تاکید بر عرضه کامل محصولات به خصوص کالاهای اصلی در بورس کالا، افزود: هرچقدر سازوکارهای تعیین قیمت محصولات به بازار سرمایه به خصوص بورس کالا سپرده شود، شفافیت در فرآیند کشف قیمت محصولات افزایش پیدا کرده و رانت و فساد در اقتصاد کشور در سراشیبی قرار می گیرد.
بورس کالای ایران، محمل همدلی رونق تولید است
رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق معتقد است که در نظام بازار کالای کشور، باید حرکت دولت و ملت باهم باشد به نحوی که اگر هماهنگی مناسبی میان دولت، اتحادیه های تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با حفظ مسائل تولید و مصرف ایجاد شود، بدون تردید بهترین اتفاق ها رقم می خورد که بستر و محمل این همدلی و هماهنگی، بورس کالای ایران است.
یحیی آل اسحاق در خصوص نامگذاری سال 98 با عنوان «رونق تولید» و همچنین کارکردهای بورس کالای ایران در تحقق این شعار گفت: وقتی یک کالایی یا سهامی وارد بورس می شود، نخستین پایه این اقدام، روی شفافیت بنا شده که هرچقدر میزان این عرضه ها بیشتر باشد، شفافیت اقتصادی نیز در مسیر رشد قرار می گیرد.
وی افزود: دومین مولفه در این زمینه، ایجاد نظم، قانون، قابلیت رصد و پیگیری معاملات در بورس است که این موضوع نیز از شفافیت نشات می گیرد. همچنین نکته سوم، پیداکردن شاخص با ورود کالا یا سهام شرکت ها به بورس است به طوریکه در بررسی، تحلیل و اندازه گیری فاکتورهای مختلف یک کالا یا سهام در بازار به شاخص نیازمندیم که بورس تنها بازاری است که این شاخص ها را در اقتصاد ایجاد می کند.
رونق تولید برابر است با احترام به مکانیسم عرضه و تقاضا
دبیر هیات رئیسه مجلس معتقد است که در حوزه بازار، رونق تولید برابر است با احترام به مکانیسم عرضه و تقاضا که رعایت این موضوع، یکی از پایه های اصلی برای تحقق شعار سال ٩٨ خواهد بود؛ همچنین در سال رونق تولید، باید از بازارهای غیررسمی و غیرشفاف فاصله بگیریم که در این راستا نگاه ها به بورس کالا برای میزبانی از زنجیره تولید محصولات ویژه تر خواهد شد.
غلامرضا کاتب به اهمیت «بازار» به منظور تحقق رونق تولید تاکید داشت و گفت: در حوزه بازار، رونق تولید برابر است با احترام به مکانیسم عرضه و تقاضا که رعایت این موضوع، یکی از پایه های اصلی برای تحقق شعار سال ٩٨ یعنی رونق تولید خواهد بود. به بیان بهتر، کشف قیمت ها براساس عرضه و تقاضا و بدون دخالت دولت، به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان اعلام می کند که رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا می توانید برای تولید خود در ماه های آینده براساس واقعیت های بازار برنامه ریزی کنید.
وی به بورس کالا به عنوان بازار رسمی کالای کشور اشاره کرد و گفت: بیش از یک دهه است که به منظور کوتاه شدن دست واسطه ها و ایجاد شفافیت معاملاتی، کالاهای مهم و مواد اولیه در بورس کالا عرضه می شوند که در سال رونق تولید زمان آن رسیده تا با عرضه زنجیره تولید محصولات به یک شفافیت حداکثری در مبادلات برسیم تا همه فعالان اقتصادی و مردم از قیمت های واقعی کالاها و مواد اولیه به وسیله شفافیت بورس کالا مطلع شوند.
بورس کالا زعفران کاران خرده‌پا را تقویت کرد
معاون وزیر جهاد کشاورزی از هدف‌گذاری برای توسعه معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران خبر داد و گفت: در سال گذشته با اقداماتی که در حوزه معاملات زعفران در بورس کالا رقم خورد، شاهد ساماندهی در مبادلات سنتی این محصول، حمایت از زعفران کاران خرده پا و ایجاد امکانات جدید برای فعالان این حوزه با راه اندازی ابزارهای مالی در بورس کالا بودیم.
حسین شیرزاد با بیان اینکه حضور بورس کالا توانسته مشکلات و چالش های موجود در بازار سنتی را مرتفع سازد، گفت: ما نیاز به ثبت شرکت‌هایی در بازارهای هدف صادراتی و جا انداختن نوعی استاندارد ملی داریم که بورس کالا در حوزه استانداردسازی محصول اقدامات مثبتی انجام داده و با توسعه و رونق بخشیدن به معاملات قرارداد اختیار معامله زعفران می توانیم به کشاورزان کمک کنیم.
وی تأکید کرد: در بستر فعل‌وانفعالات بورس، در حال حاضر زعفران بر مبنای مکانیسم عرضه و تقاضا و کشف قیمت واقعی، مورد معامله قرار می گیرد و با استفاده از ابزارهای مالی مدرن، می توان زمینه ایجاد رقابت و تنظیم بازار، امکان نظارت لحظه‌ای و در نهایت ساماندهی قیمت زعفران را فراهم آورد. در این شرایط می‌توان مطمئن بود که سود واقعی تولید به تولیدکننده میرسد.
آمار قابل قبول بورس کالا نتیجه اعتماد صنایع بوده است
کارشناس ارشد بازار سرمایه در خصوص عملکرد بورس کالای ایران گفت: یکی از معضلات مهم اقتصاد کشور ما وجود واسطه‌ها در بازارها است. این گروه همیشه با دست‌کاری بازارها و ایجاد نوسان‌های قیمتی شدید، باعث عدم شفافیت و ایجاد رانت در بازارهای کالایی هستند که بورس کالا در ساماندهی مبادلات کالاها نقش بسیار مهمی داشته است.
سید ابراهیم عنایت با اشاره به اینکه بورس کالا از بدو تأسیس تا امروز با هدف ایجاد شفافیت در بازار کالا راه‌اندازی شد، گفت: در حال حاضر آمار همه معاملات بورس کالا به‌طور کاملاً منسجمی ثبت می‌شود و امکان بازگشت به گذشته و بررسی آمار معاملات و قیمت کالاها در این بازار وجود دارد. این در حالی است که تا قبل از راه‌اندازی این بازار اطلاعات مربوط به تأمین مواد اولیه کارخانه‌ها در جریان عرضه و تقاضا به‌طور شفاف و کامل ثبت نمی‌شد و همیشه نواقصی داشت.
مدیرعامل کارگزاری بانک سپه افزود: در صورتی‌که سیاست گذاران به جای شیوه پرداخت یارانه غیر اصولی و قیمت های دستوری به مکانیسم عرضه و تقاضا احترام بگذارند و از این شیوه حمایت کنند، بورس کالا به‌طورقطع میتواند جایگاه خود را در اقتصاد رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا قوی‌تر و پررنگ‌تر کند.
نقش آفرینی بورس کالا در رونق تولید
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بورس کالا یکی از مجراهای هدایت نقدینگی به سمت تولید است به طوریکه این بورس ابزارهایی برای تامین مالی صنایع دارد همچنین عرضه مواد اولیه و کالاهای اساسی از سوی تولیدکنندگان به مصرف کنندگان باعث می شود تا سود اصلی حاصل از تولید به جیب تولیدکنندگان برود و این اتفاق به تحقق شعار سال 98 کمک شایانی می کند.
مصطفی محمدباقری به نقش بورس کالا در تحقق شعار «رونق تولید» اشاره و بیان کرد: با توجه به نقش موثر بورس کالا در جذب و هدایت نقدینگی به سمت تولید، بازار سرمایه و بورس کالا می تواند نقش آفرینی خوبی را در رونق تولید ملی داشته باشند.از سوی دیگر رونق معاملات برخط آتی در بورس کالا تمام بنگاه های اقتصادی کوچک و بزرگ می توانند از ظرفیت های بورس کالا در تامین مالی و نیز رونق تولیدات خود بهره مند شوند.
وی با بیان اینکه کشف قیمت کالاها در تقابل عرضه و تقاضا و شفافیت در فروش مواد اولیه تنها از کانال بورس کالا محقق می شود، گفت: تمرکز فروش مواد اولیه تولید در بورس کالا و عرضه آن به اندازه نیاز در بازار می تواند کمک چشمگیری را در رونق و افزایش تولید داشته باشد، از این طریق کلیه صنایع کوچک و بزرگ و نیز صنایع پایین دستی قادر به تامین مواد اولیه مورد نیاز خود بدون واسطه خواهند بود که با استفاده از این ظرفیت ها می توان شاهد افزایش انگیزه های سرمایه گذاری و نیز افزایش تولید بود.
دیدگاه شما