عرضه اولیه چیست؟ دلایل جذاب بودن خرید سهام اولیه
عرضه اولیه سهام چیست؟ مزایای سهام اولیه کدامند؟ در این مطلب از سایت کارگزاری سرمایه و دانش به توضیح کامل عرضه اولیه پرداخته و روش های خرید آن را توضیح می دهیم.
فعالیت و موفقیت در هر بازار نیازمند دانش تخصصی و آشنایی با اصطلاحات رایج آن است و بازار سرمایه نیز از این قائله مستثنا نیست. در بازارهایی مانند بورس و فرابورس با اصطلاحاتی برخورد میکنید که آشنایی و بهرهگیری از بسیاری از آنها میتواند برای شما سودآور باشد.
اگر به تازگی شروع به سرمایهگذاری در بازار بورس کردهاید، حتماً این سؤال برای شما پیشآمده است که عرضه اولیه سهام چیست و چه مزایایی دارد؟ واقعیت این است که آشنایی با مفهوم و نحوه خرید عرضه اولیه به بسیاری از تازهواردان بازار بورس و فرابورس کمک کرده و در مدتزمان کمی، سود نسبتاً زیادی را برای آنها ایجاد میکند. تقریباً نزدیک به 90 درصد عرضههای اولیه سهام شرکتها توانستهاند بین 20 تا 30 درصد سود برای سرمایهگذاران ایجاد کنند. بنابراین، این نوع سرمایهگذاری میتواند ریسک کمتری را برای تازهواردان به وجود آورد. در این مطلب به زبان ساده خواهیم گفت که مفهوم و مزایای عرضه اولیه چیست و به چه روشهایی انجام میشود.
عرضه اولیه بورس چیست؟
عرضه اولیه سهام در واقع اصطلاحی است که از ترجمه عبارت انگلیسی Initial Public Offering (IPO) گرفته میشود و به نخستین تجربه عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس یا فرابورس گفته میشود. توجه داشته باشید که این شرکت به تازگی تأسیس نشده است؛ بلکه به تازگی برای عضویت و جذب سرمایه در بازار بورس واجد شرایط شده و میتواند درصد مشخصی از سهام خود را برای اولین بار در این بازار مالی عرضه کند.
شرایط «درج نماد» و کسب مجوزهای لازم برای حضور شرکتها در بازار بورس بسیار دشوارتر از بازار فرابورس است و صلاحیت آنها با تعیین ارزش، تخمین سودآوری آتی، تخمین نرخ بازدهی مورد انتظار سرمایهگذار و. به اثبات میرسد.
شرایط و نحوه انجام خریدوفروش عرضه اولیه با سهام عادی اندکی متفاوت است و معمولاً بسیاری از سرمایهگذاران تمایل به خرید آنها دارند. اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که دلیل تمایل بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟ زیاد سرمایهگذاران بازار بورس به خرید عرضه اولیه سهام چیست، تنها میزان سود بالا در زمان کم و ریسک پایین آن را میتوان کافی دانست.
جالب است بدانید که حتی در برخی از عرضه اولیهها شاهد سود 100 درصدی بودهایم. بسیاری از فعالان بازار بورس میتوانند با سرمایههای اندک برای خرید سهام اولیه اقدام کنند و در این میان، برای سرمایهگذاریهای بزرگتر با ریسک بالاتر آماده شوند.
مزایای عرضه اولیه سهام برای شرکتها
همانطور که بیان شد، درج نماد شرکتها در بازار بورس بسیار دشوارتر از حضور در فرابورس است. این شرکتها بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟ معمولاً طی چند سال فعالیت مطلوب، به شرایط مطلوبتری از نظر برآوردهای الزامات قانونی رسیدهاند. بنابراین، با جذب سرمایه و خریدوفروش سهام آنها در بازار بورس، احتمال بازدهی مثبت در زمان کم بسیار زیاد است. به این ترتیب، ورود این شرکتها به بازار بورس میتواند مزایای متعددی را متوجه این شرکتها کند که مهمترین آنها موارد زیر هستند:
با ورود و عرضه سهام شرکتها در بازار بورس، تأمین مالی شرکت به سهولت انجام میشود.
ورود به بازار بورس موجب افزایش نقدشوندگی سهام و تقلیل هزینه سرمایه میشود.
قدرت چانهزنی نهادها و شرکتها بعد از ثبت نماد در بازار بورس بهطور چشمگیری افزایش مییابد.
اعتبار شرکت در بازارهای داخلی و بینالمللی با حضور در بازار بورس افزایش پیدا میکند.
بهبود سیستم اطلاعات حسابداری شرکت و افزایش کنترلهای داخلی از جمله الزامات و مزایای حضور بازار بورس به شمار میآید.
ساختارهای مالی و اقتصادی سازمانها و شرکتها پس از ورود و عرضه سهام در بازار بورس بهبود مییابد و به تبع آن، الزامات پذیرش اوراق بهادار رعایت میشوند.
دلایل جذاب بودن عرضه اولیه برای سرمایهگذاران
سرمایهگذاری در بازار بورس قطعاً بازدهی بیشتر و سریعتری نسبت به خرید طلا، ملک، ارز و. خواهد داشت. معمولاً برای کسب سود از خرید طلا و ملک باید بیش از 1 یا دو سال از خریدوفروش آنها خودداری کرد. این در حالی است که بسیاری افراد به صورت ماهانه، روزانه و حتی دقیقهای از بورس سود به دست میآورند. لازم به ذکر است که فعالیت در بازار بورس نیازمند دانش، مهارت تحلیل بازار و روحیه ریسکپذیر است؛ اما سرمایهگذاری در ملک، طلا و امثال آنها ریسک بسیار پایینی دارد. پس دلیل تمایل افراد به خرید سهام و عرضه اولیه سهام چیست؟
بازدهی مطلوب در زمان کوتاه
در میان روشها و ترفندهای مختلف افزایش سود در بازارهای مالی، خرید عرضه اولیه یکی از محبوبترینها به شمار میآید. زیرا این سهام باقیمتی پایینتر از ارزش ذاتی آنها عرضه میشوند و در مدت زمان کوتاهی شاهد رشد مطلوب قیمت آنها خواهیم بود. بنابراین، بسیاری افراد تمایل دارند این سهام را خریده و پس از افزایش قیمت بفروشند. تجربه ثابت کرده است که اکثر عرضه اولیهها موفق بوده و ریسکی در خرید آنها وجود ندارد. بنابراین، نیاز به تحلیلهای خاص، پیگیری هر روزه و پذیرش ریسک ندارند. بسیاری از تازهواردان بازار بورس به دلایل مذکور از عرضه اولیه بورس استقبال میکنند.
امکان بهرهمندی تمام شرکتکنندگان در عرضه اولیه
یکی دیگر از دلایل محبوبیت عرضه اولیه بورس در میان فعالان بازار بورس، تغییر روش تخصیص عرضه اولیه به بوک بیلدینگ (Book Building) است. عرضه اولیه سهام تا پیش از این با یک قیمت ثابت و در زمان مشخص انجام میشد. بنابراین، هر کسی که زودتر سفارش خود را ثبت میکرد، اولویت تخصیص سهام با ایشان بود. بهاینترتیب، بسیاری افراد موفق به خرید سهام اولیه شرکتها نمیشوند. این در حالی است که اکنون و پس از تغییر روش، سهام بین تمام عرضهکنندگان تقسیم میشود و اولویت بر اساس زمان ثبت سفارش نیست. اگرچه در این روش ممکن است میزان سهام کمتری به هر کد بورسی تعلق بگیرد؛ اما خوشبختانه هیچکس برای بهرهگیری از این فرصت ناکام نمیماند.
عرضه اولیه به چه روشی انجام میشود؟
روشهای متعددی برای انجام عرضه اولیه وجود دارند؛ اما دو روش بوک بیلدینگ و حراج (اولویت زمان) از جمله رایجترین روشهایی هستند که اغلب شرکتها از آنها بهره میگیرند. اما ویژگیها و مزایای هر یک از این دو روش عرضه اولیه چیست؟
اگر از بسیاری از فعالان بازار بورس بپرسید که بهترین روش انجام عرضه اولیه سهام چیست، قطعاً از مشخصهها و مزایای روش بوک بیلدینگ برای شما صحبت میکنند. در حال حاضر اکثر عرضههای عمومی به روش بوک بیلدینگ انجام میشوند. برای خرید عرضه عمومی به روش بوک بیلدینگ، ورود سریع به سیستم و ثبت سفارش عجولانه در یک زمان مشخص الزامی نیست.
معمولاً یک بازه زمانی 1 الی 2 ساعته به عنوان زمان ثبت سفارش برای تمام شرکتکنندگان در عرضه اولیه مشخص میشود و افراد میتوانند با آرامش به ثبت سفارش خود بپردازند. در این روش، حداکثر تعداد سهام و یک قیمت کارشناسی شده به عنوان کف قیمتی و مشخص میشود. افراد میتوانند سهام موردنظر خود را با قیمتی در حدود 5 تا 20 درصد بیشتر از کف مشخص شده و تعداد سهم برابر یا کمتر از حداکثر تعداد مجاز سفارش دهند. در نهایت بسته به تعداد افراد و سهام، سهمها میان افراد تقسیم میشوند. در این روش، اولویت با کسانی است که قصد خرید سهام با بیشترین قیمت را دارند. البته دقت کنید که قیمت بسیار بالاتری را برای خرید سهام ثبت نکرده باشید. در روش بوک بیلدینگ همه شرکتکنندگان موفق به خرید و بهرهگیری از سرمایهگذاری میشوند.
حراج (اولویت زمان)
در روش حراج، سازمان بورس از قبل مشخص میکند که قیمت عرضه اولیه سهام چیست و در چه روز و ساعتی میتوانید اقدام به خرید کنید. برخی شرکتها به دلیل ترافیک بالای خرید عرضه عمومی سهام، زمان ثبت سفارش را به بعد از ساعت کاری بازار بورس (بعد از ساعت 12:30) اعلام میکنند. بهاینترتیب، اختلالی در ارتباط با سیستم ایجاد نمیشود. شما باید در زمان مقرر در حراج حاضر شده و سریعاً اقدام به خرید کنید؛ زیرا در این روش اولویت با افرادی است که سریعتر اقدام به خرید کردهاند. بسیاری افراد به همین دلیل موفق به خرید سهام نمیشوند.
در ادامه توجه داشته باشید که سفارش شما باید در محدوده تعداد و با قیمت مشخص باشد. برای مثال، اگر سازمان بورس اعلام کرده باشد که حداکثر تعداد سهام و قیمت هر سهم به ترتیب 1500 و 1000 است، شما باید به این اصول پایبند باشید. برای مثال، شما نمیتوانید 1501 سهم را خریداری کنید و با خطای «شما مجاز به این تعداد خرید نیستید» مواجه میشوید و در این فاصله زمانی ممکن است فرصت خرید را از دست داده باشید. لازم به ذکر است که خرید تعداد سهام کمتر (1300 در مثال) امکانپذیر است.
مراحل خرید عرضه اولیه سهام
اگر میخواهید بدانید شرایط و ابزار لازم برای خرید عرضه اولیه سهام چیست، با برداشتن چهار قدم همراه ما میتوانید سفارش خود را ثبت کنید. این چهار قدم به طور خلاصه شامل موارد زیر هستند:
قدم اول: ثبتنام و دریافت کد بورسی
هر فرد برای حضور و فعالیت در بازار بورس به یک کد بورسی نیاز دارد. کد بورسی را میتوانید با ثبتنام در سامانه سجام بورس و مراجعه به یکی از کارگزاریهای مجاز دریافت کنید. بعد از احراز هویت و انتخاب کارگزاری، یک نام کاربری به همراه رمز ورود به سامانه معاملاتی به شما تعلق میگیرد. در حال حاضر بیش از 150 کارگزاری فعال در ایران وجود دارند که فعالین بازار سرمایه از طریق سامانه آنلاین آنها و در پورتفوی خود میتوانند اقدام به معامله سهام و اوراق بهادار کنند. برای تکمیل این مرحله به مشخصات و مدارک شناسایی شامل کارت ملی و شناسنامه نیاز خواهید داشت.
قدم دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه
زمان دقیق عرضه اولیه شرکتها از طریق رسانههای مختلف و اخبار قابل پیگیری هستند. بااینحال، معمولاً کارگزاریها اطلاعرسانی زمان عرضههای عمومی سهام را بهعنوان یکی از خدمات خود به کاربران ارائه میدهد. بهاینترتیب، حداقل از چند روز قبل شما از تشکیل شدن عرضه اولیه بورس، زمان دقیق شامل روز، ساعت و محدوده زمانی مجاز برای ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، محدوده یا کف و سقف قیمت هر سهم و. مطلع میشوید.
قدم سوم: برآورد سهمیه هر کد معاملاتی در عرضه اولیه
همانطور که بیان شد، برای هر کد معاملاتی سهمیه یا تعداد سهام مجاز مشخص شده است. اما معمولاً به دلیل تعداد بالای شرکتکنندگان در عرضه عمومی، به هر فرد تعداد کمتری نسبت به این محدوده تخصیص پیدا میکند. بنابراین، با توجه به تعداد افرادی که در عرضه اولیههای گذشته شرکت کردهاند و احتمالاً در عرضههای بعدی نیز شرکت میکنند؛ تعداد سهمی که به هر کد بورسی تخصیص پیدا میکند قابل پیشبینی خواهد بود. سپس متناسب با قیمت همان میزان سهم، نقدینگی و قدرت خرید تأمین میکنیم.
قدم آخر: حساب پورتفوی شما باید به میزان تقریبی سهمیه هر کد معاملاتی شارژ شده باشد. بهاینترتیب، میتوانید سفارش خود را در زمان مشخص شده برای عرضه اولیه ثبت کنید. در کنار اطلاعرسانیهای رسانهها و پیامک کارگزاری در مورد بازه زمانی عرضه، همچنین میتوانید از طریق مشاهده پیامهای ناظر در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا سامانه کارگزاری خود به اطلاعات دسترسی پیدا کنید.
عوامل موثر در رشد قیمت سهام پس از عرضه اولیه چیست
رشد قیمت سهام خریداری شده از روز بعد از اتمام فرایند عرضه اولیه آغاز میشود؛ اما قطعاً این روند صعودی همیشگی نخواهد بود. معمولاً در ابتدا شاهد افزایش تقاضا برای سهام جدید بازار هستیم. بااینحال، هیچیک از سهامداران تمایل به فروش ندارند و همه به انتظار یک فرصت مناسب برای فروش در بالاترین قیمت ممکن نشستهاند.
تقاضای بالا و عدم وجود عرضه موجب افزایش قیمت 5 درصدی در هر جلسه معاملاتی میشود. با افزایش قیمت، سهامداران شروع به فروش سهام میکنند و به مرور زمان شاهد به تعادل رسیدن عرضه و تقاضا خواهیم بود. در زمان تعادل این دو رکن، میزان عرضه از طرف سهامداران و تقاضا از جانب سایر فعالان بازار بورس تقریباً مساوی است
زمان مناسب فروش سهام عرضه اولیه
ملاک مناسب برای فهمیدن زمان درست فروش عرضه اولیه چیست؟ با توجه به اینکه عرضههای اولیه هیچ اطلاعات مفیدی برای تحلیل رفتار سهمها در اختیار فعالان قرار نمیدهند، ارزش ذاتی سهم میتواند به یک ملاک خوب برای زمان مناسب فروش سهام عرضه اولیه تبدیل شود. در این ترفند، شما باید سهام را تا زمانی که قیمت سهام به بالای ارزش ذاتی میرسد نگه دارید.
این مرحله ممکن است بیشترین قیمت و بهترین زمان برای فروش سهام باشد. بااینحال، بعد از این مرحله تصمیم با شما خواهد بود و میتوانید فروش را آغاز کنید یا در صورت مشاهده پتانسیل سودآوری در شرکت، همچنان سهام را حفظ کنید.
عرضه اولیه معمولاً به صورت ماهی یکبار اتفاق میافتد؛ بااینحال، ممکن است حتی تا 3 یا چهار ماه نیز هیچ شرکتی وارد بازار بورس نشود و عرضه اولیه در پیش رو نداشته باشیم. بهاینترتیب، بهتر است در تمام عرضه اولیهها شرکت کرده و سود خود را از آن کسب کنید. برخی از کارگزاریها همچنین امکان خرید اعتباری (خرید بدون قدرت خرید و با استفاده از اعتبار کارگزاری) را در اختیار کاربران خود قرار میدهند.
بازار اولیه و بازار ثانویه در بورس چیست؟
یکی از موارد مهم و پرکاربرد در آموزش بورس بازار اولیه و بازار ثانویه و تفاوت این دو بازار باهم میباشد. در این مقاله از سری مقالات دلفین وست قصد داریم تا به طور کامل به معرفی این دو بازار و تفاوتهای آنها با هم بپردازیم. پس شما نیز اگر علاقهمند به مطالعه در حوزه بورس و بازارهای مالی هستید تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.
بازار اولیه چیست؟
بازار اولیه اوراق بهادار جدید را در بورس شرکتها، دولتها و سایر گروهها برای به دست آوردن تأمین مالی از طریق اوراق بهادار مبتنی بر بدهی یا سهام پایه منتشر میکند. بازارهای اولیه توسط گروههای پذیره نویسی متشکل از بانکهای سرمایهگذاری تسهیل میشود که محدوده قیمت اولیه را برای یک اوراق بهادار مشخص تعیین میکنند و بر فروش آن به سرمایه گذاران نظارت میکنند.
پس از فروش اولیه، معاملات بیشتر در بازار ثانویه انجام میشود، جایی که عمده معاملات ارز هر روز انجام می-شود.
درک بازارهای اولیه
بازار اصلی جایی است که اوراق بهادار ایجاد میشود. در این بازار است که شرکت های فروش ( شناور ) سهام و اوراق قرضه جدید به مردم برای اولین بار عرضه میکنند. عرضه اولیه یا IPO نمونه ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه گذاران فراهم میکند تا اوراق بهادار را از بانکی خریداری کنند که پذیره نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است. IPO زمانی اتفاق میافتد که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام عمومی را منتشر کند. نکته مهمی که باید در مورد بازار اصلی بدانید این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری میشود.
شرکتها و نهادهای دولتی برای تأمین بودجه بهبود مشاغل یا گسترش عملیات، سهام جدید و سهام عادی، ترجیحی، اوراق مشارکت و اوراق قرضه دولتی و اسکناس را در بازار اصلی میفروشند. اگرچه یک بانک سرمایهگذاری ممکن است قیمت اولیه اوراق بهادار را تعیین کند و برای تسهیل فروش کارمزد دریافت کند، اما بیشتر بودجه به ناشر اختصاص مییابد. سرمایه گذاران معمولاً نسبت به بازار ثانویه برای خرید اوراق بهادار در بازار اولیه هزینه کمتری پرداخت میکنند.
مثال برای بازار اولیه
به عنوان مثال، شرکت ABCWXYZ Inc پنج شرکت پذیره نویسی را استخدام میکند تا جزئیات مالی IPO (عرضه اولیه) خود را تعیین کند. پذیره نویسان جزئیات میدهند که قیمت انتشار سهام ۱۵ دلار خواهد بود. سپس سرمایه گذاران میتوانند مستقیماً از شرکت صادر کننده ،IPO را با این قیمت خریداری کنند. این اولین فرصتی است که سرمایه گذاران از طریق خرید سهام آن به سرمایه شرکت کمک میکنند. سرمایه سهام یک شرکت از وجوه حاصل از فروش سهام در بازار اولیه تشکیل شده است. کلیه موضوعات موجود در بازار اولیه تحت مقررات دقیق قرار دارند. شرکتها باید اظهارات خود را به کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) و سایر آژانسهای اوراق بهادار ارائه دهند و قبل از انتشار عمومی، باید صبر کنند تا پرونده آنها تأیید شود.
ارائه حقوق (موضوع) شرکت اجازه میدهد تا افزایش حقوق صاحبان سهام اضافی را از طریق بازار اولیه بعد از حال حاضر با داشتن اوراق بهادار وارد بازار ثانویه کنند. سرمایه گذاران فعلی براساس سهامهایی که در حال حاضر صاحب آنها هستند، حقوقی نسخ شده به آنها ارائه میشود و دیگران میتوانند سرمایهگذاری جدیدی را در سهام تازه ضرب شده انجام دهند.
انواع دیگر عرضههای اولیه بازار برای سهام شامل قرارگیری خصوصی و تقسیم ترجیحی است. استقرار خصوصی این امکان را به شرکتها میدهد تا مستقیماً به سرمایه گذاران مهمتر مانند صندوقهای حامی و بانکها بدون در دسترس قرار دادن سهام در معرض فروش عمومی بفروشند. در حالی که تخصیص ترجیحی سهام را برای انتخاب سرمایه گذاران (معمولاً صندوقهای حامی، بانکها و صندوقهای سرمایهگذاری مشترک) با قیمت ویژه که در دسترس عموم نیست ارائه میدهد.
به همین ترتیب، مشاغل و دولتهایی که میخواهند سرمایه بدهی تولید کنند میتوانند انتشار اوراق قرضه کوتاه مدت و بلند مدت در بازار اولیه را انتخاب کنند. اوراق قرضه جدید با نرخ کوپن که با نرخ بهره فعلی در زمان انتشار مطابقت دارد، منتشر میشود که ممکن است از اوراق قبلی بیشتر یا کمتر باشد.
نکات کلیدی بازار اولیه
- بازارهای اولیه هنگامی است که سرمایه گذاران قادر به خرید مستقیم اوراق بهادار از ناشر سهام هستند، در بازار اولیه، شرکتها سهام و اوراق قرضه جدیدی را برای اولین بار به مردم میفروشند، مثلاً با عرضه اولیه (IPO) اغلب با قیمت از قبل تعیین شده یا با توافق.
- بورس، سهام بازارهای ثانویه را نشان می هد، جایی که سرمایه گذاران از یکدیگر خرید و فروش میکنند. فیسبوک نمونهای از فروش اولیه بازار میباشد.
پیشنهادات اولیه فیسبوک
عرضه اولیه Facebook Inc در سال ۲۰۱۲ بزرگترین IPO یک شرکت آنلاین و یکی از بزرگترین IPO در بخش فناوری بود. بسیاری از سرمایه گذاران معتقد بودند که ارزش سهام به دلیل محبوبیت شرکت خیلی سریع در بازار ثانویه افزایش مییابد. به دلیل تقاضای زیاد در بازار اولیه، پذیره نویسان، سهام را ۳۸ دلار در هر سهم در بالای محدوده هدف قرار دادند و سطح عرضه سهام را با ۲۵٪ افزایش به ۴۲۱ میلیون سهم رساندند. ارزش سهام ۱۰۴ میلیارد دلار شد که بزرگترین شرکت بین المللی است. اگرچه فیسبوک ۱۶ میلیارد دلار از طریق بازار اولیه جمع آوری کرد، ارزش سهام IPO در روز افزایش زیادی پیدا نکرد. پس از فروش ۴۶۰ میلیون سهم و فراتر رفتن از گردش مالی ۱۰۰٪، سهام با ۳۸.۲۳ دلار بسته شد. با این حال، فیسبوک هنوز بودجه خود را جمع آوری کرد و سرمایه گذاران سهام را با تخفیف از طریق بازار اصلی خریداری کردند.
بازار ثانویه چیست؟
بازار ثانویه جایی است که سرمایه گذاران اوراق بهادار خود را خرید و فروش میکنند. این همان چیزی است که اکثر مردم به عنوان “بورس سهام” تصور میکنند، اگرچه سهام هنگام انتشار برای اولین بار نیز در بازار اصلی فروخته میشود. صرافیهای ملی، مانند بورس اوراق بهادار نیویورک NYSE و NASDAQ، کارگزاریهای مختلف بازارهای ثانویه هستند.
درک بازار ثانویه
اگرچه سهام یکی از اوراق بهادار است که بیشتر مورد معامله قرار میگیرد، اما انواع دیگری از بازارهای ثانویه نیز وجود دارد. به عنوان مثال، بانکهای سرمایهگذاری و سرمایه گذاران شرکتی و فردی صندوقهای سرمایهگذاری و اوراق قرضه را در بازارهای ثانویه خریداری کرده و میفروشند. معاملاتی که در بازار ثانویه اتفاق میافتد، به این دلیل ثانویه خوانده میشود که یک قدم از معامله ای که در اصل اوراق بهادار مورد نظر را ایجاد کرده، برداشته شده است. به عنوان مثال ، یک موسسه مالی برای مشتری یک رهن مینویسد، وثیقه رهن را ایجاد میکند. سپس بانک میتواند در معاملات ثانویه آن را در بازار ثانویه بفروشد.
نکات کلیدی بازار ثانویه
- در بازارهای ثانویه، سرمایه گذاران با یکدیگر مبادله میکنند تا با نهاد صادر کننده.
- از طریق یکسری معاملات مستقل و در عین حال بهم پیوسته، بازار ثانویه قیمت اوراق بهادار را به سمت ارزش واقعی آنها سوق میدهد.
بازارهای اصلی در مقابل بازارهای ثانویه
درک تمایز بین بازار ثانویه و بازار اصلی مهم است. وقتی شرکتی برای اولین بار سهام یا اوراق قرضه منتشر میکند و آن را مستقیماً به سرمایه گذاران میفروشد، این معامله در بازار اصلی اتفاق میافتد. برخی از رایجترین و مشهورترین معاملات بازار اولیه، عرضه اولیه است. در حین IPO، یک معامله در بازار اولیه بین سرمایه گذار خریدار و بانک سرمایهگذاری تعهد کننده IPO اتفاق میافتد. هرگونه درآمد حاصل از فروش سهام سهام در بازار اولیه پس از محاسبه هزینههای اداری بانک، به شرکت صادر کننده سهام میرسد.
اگر بعداً این سرمایه گذاران اولیه تصمیم به فروش سهام خود در شرکت بگیرند، میتوانند این کار را در بازار ثانویه انجام دهند. هرگونه معامله در بازار ثانویه بین سرمایه گذاران اتفاق میافتد و فواید حاصل از هر فروش به سرمایه گذار فروش میرود نه به شرکتی که سهام را صادر کرده است یا به بانک پذیره نویسی.
قیمت گذاری بازار ثانویه
قیمتهای بازار اولیه اغلب از قبل تعیین میشوند، در حالی که قیمتها در بازار ثانویه توسط نیروهای اساسی عرضه و تقاضا تعیین میشود. اگر اکثریت سرمایه گذاران معتقد باشند که سهمی از نظر ارزش افزایش مییابد و برای خرید آن هجوم میآورند، قیمت سهام به طور معمول افزایش مییابد. اگر شرکتی سرمایه خود را از دست بدهد یا نتواند درآمد کافی را به دست آورد، با کاهش تقاضا برای آن امنیت، قیمت سهام آن کاهش می یابد.
بازارهای چندگانه
تعداد بازارهای ثانویهای که وجود دارند با در دسترس قرار گرفتن محصولات مالی جدید، همیشه در حال افزایش است. در مورد داراییهایی مانند رهن، چندین بازار ثانویه ممکن است وجود داشته باشد. بستههای وامهای مسکن اغلب در اوراق بهادار مانند استخرهای GNMA بستهبندی میشوند و به سرمایهگذاران فروخته می شوند.
کلام آخر
در این مقاله به طور کامل به معرفی بازار اولیه و بازار ثانویه پرداختیم و تفاوت این دو بازار با یکدیگر را بیان کردیم. حال که با بازارهای اولیه و ثانویه آشنا شدید یک گام مهم دیگر در آموزش بورس برداشتهاید و بسیاری از تحلیلهای بورسی را میتوانید بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟ راحتتر از قبل انجام دهید. نظر شما چیسست؟ نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
برای یادگیری “مقدمات بورس” مسیر زیر را به شما پیشنهاد میکنیم:
عرضه اولیه چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
شاید بتوان گفت عرضه اولیه از اولین اصطلاحاتی است که هر فردی با ورود به بازار سرمایه آن را خواهد شنید. در این آموزش به زبانی ساده با عرضه اولیه آشنا میشویم و نکات کاربردی مربوط به آن را شرح میدهیم. برای آشنایی بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات بورس، پیشنهاد میکنیم به آموزشهای جامع «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان بورس)» مراجعه کنید.
فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس
فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص عرضه اولیه و نحوه شرکت در آن، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ میدهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
عرضه اولیه چیست؟
به زبان ساده میتوان گفت که «عرضه اولیه سهام» (Initial Public Offering) یا به اختصار IPO یعنی اینکه یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس (یا فرابورس) عرضه میکند. شرکتهای زیادی در بازار بورس وجود دارند و هر کدام روزی وارد این بازار و به اصطلاح عرضه اولیه شدهاند. معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در عرضه اولیه ارائه میشود و به هر نفر تعدادی سهم از آن میرسد. البته این مقدار ممکن است تغییر کند. شرکتهایی که شرایط بهتری از نظر برآورده کردن الزامات قانونی دارند، معمولاً در بورس پذیرفته میشوند، در غیر این صورت، در فرابورس فعالیت خواهند کرد. برای آشنایی با تفاوتهای بورس و فرابورس، پیشنهاد میکنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
فیلم آموزش عرضه اولیه
در این ویدئوی آموزشی، به زبانی ساده مفاهیم عرضه اولیه، چگونگی ارائه آن توسط شرکتها، مزایای خرید و دیگر موارد پیرامون آن، بیان شده است.
مزایای عرضه اولیه برای شرکتها چیست؟
هدف اصلی عرضه شرکتها در بورس، جذب سرمایه و تأمین مالی است. ورود شرکتها به بورس آنها را ملزم به شفافیت در امور مختلف و صورتهای مالی میکند. این امر خود سبب میشود اعتبار بیشتری کسب کنند و در مواردی مانند وام گرفتن کار راحتتری داشته باشند. علاوه بر این، حضور در بورس شرکت را در معرض عموم قرار داده و موجب نمایش چهرهای مثبت از آن خواهد شد که خود میتواند به استقبال هرچه بیشتر مشتریان و افزایش فروش و سود بیانجامد.
چرا عرضه اولیه برای سرمایهگذاران جذاب است؟
در سالهای اخیر، عرضه اولیهها با توجه به سودآوری خوبی که در کوتاهمدت داشتهاند، مورد استقبال سرمایهگذاران و به ویژه کسانی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند قرار گرفتهاند. دلیل اصلی استقبال سهامداران از عرضه اولیهها، پایینتر بودن قیمت سهم در زمان عرضه نسبت به ارزش ذاتی آن است. بنابراین، به دلیل تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولاً قیمت آن در زمان کوتاهی رشد خوبی خواهد داشت و افراد سود مناسبی از فروشش کسب خواهند کرد. عرضههای سالهای اخیر معمولاً سود مناسبی داشتهاند و به همین دلیل افرادی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند، بدون نیاز به تحلیلهای خاص به خرید سهام این عرضهها اقدام میکنند.
عرضه اولیه به چه روشی انجام میشود؟
در بورس اوراق بهادار تهران، عرضه اولیه فعلاً به روش بوک بیلدینگ (Book Building) یا ثبت سفارش انجام میشود. قبلاً همه افرادی که میخواستند در عرضه اولیه شرکت کنند، در یک زمان مشخص، مثلاً ۱۲:۴۰ باید سفارش خود را در سامانه معاملاتی وارد میکردند. از مشکلات این روش آن بود که به برخی افراد سهام نمیرسید. در روش بوک بیلدینگ، یک بازه تعیین میشود، مثلاً ۱۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر و همه افرادی که میخواهند مشارکت داشته باشند، میتوانند سفارش خود را در سیستم ثبت کنند. این سفارش بر اساس سقف قیمت و حداکثر تعداد سهام است. در نهایت، بسته به تعداد سهامی که شرکت عرضه کرده و تعداد افرادی که سفارش خرید ثبت کردهاند، به هر نفر تعدادی سهم تعلق خواهد گرفت. البته ذکر این نکته ضروری است که با توجه به استقبال متقاضیان و تعداد درخواستهای زیاد، افراد متقاضی برای آنکه بتوانند سهم خریداری کنند، باید سفارش خود را در سقف قیمت قرار دهند، زیرا اولویت با بالاترین قیمتها برای اختصاص سهام است.
نحوه خرید عرضه اولیه سهام
خرید عرضه اولیه سهام را میتوان در گامهای ساده زیر خلاصه کرد.
گام اول: ثبتنام و دریافت کد بورسی
اولین گام برای شرکت در عرضه اولیه این است که کد بورسی داشته باشید. برای این کار باید در سامانه سجام ثبتنام کرده و به یکی از کارگزاریهای مجاز جهت دریافت کد بورس اقدام کنید.برای آشنایی بیشتر با کارگزاریها، پیشنهاد میکنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید. کارگزاریها نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی مربوط به کد بورسیتان را به شما میدهند و از طریق سامانه معاملاتی میتوانید سفارشهای خود را ثبت کنید.برای آشنایی کامل با نحوه ثبتنام، میتوانید مطلب «ثبت نام در بورس و سامانه سجام — راهنمای گام به گام» را مطالعه کنید. برای آشنایی با کد بورسی نیز میتوانید به آموزش «کد بورسی چیست — راهنمای دریافت کد بورسی — گام به گام» مراجعه کنید.
گام دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه
گام دوم اطلاع از زمان عرضه اولیهها است. با توجه به استقبال مردم به بورس، امروزه رسانههای مختلف و اخبار زمان عرضههای اولیه سهام شرکتها را اعلام میکنند. البته کارگزاریها نیز معمولاً مشتریان خود را از راههایی مانند پیامک از عرضه اولیهها باخبر میکنند. زمان و جزئیات عرضه اولیهها در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه منتشر میشود که حداکثر دو روز قبل از انجام عرضه اولیه توسط نهاد ناظر اطلاعرسانی میشود. این اطلاعیه شامل مواردی مانند تاریخ عرضه اولیه، ساعت مجاز ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط سفارش است. شکل زیر، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت آریا ساسول را نشان میدهد.
گام سوم: برآورد سهمیه هر کد در عرضه اولیه
همانطور که در نمونه اطلاعیه مشاهده میکنید، حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی نوشته شده است. اما با توجه به تعداد بالای متقاضیان عرضه اولیه، تعداد سهام تخصیص یافته به هر کد، عدد کمتری از این مقدار است. اولین نکته این است که مجموع سهام قابل عرضه در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه مشخص بوده و آن را میدانیم. با در نظر گرفتن تعداد افرادی که در عرضه اولیههای قبلی شرکت کردهاند و احتمال اینکه در این عرضه اولیه نیز شرکت میکنند (یا حتی تعدادشان افزایش مییابد)، میتوانیم سهم هر کد بورسی در عرضه اولیه را از قبل تخمین بزنیم. در این صورت، به اندازه همان مقداری که سهم به ما میرسد نقدینگی فراهم کرده و نیازی نیست حساب خود را بیش از مقدار نیاز شارژ کنیم. برای روشن شدن این موضوع، یک مثال را بررسی میکنیم.
نمونه آگهی عرضه اولیه شرکت آریا ساسول با نماد (آریا۱) قرار است در تاریخ چهارشنبه، هفتم خرداد ۱۳۹۹ انجام شود. همانطور که در شکل بالا مشخص شده، تعداد کل سهام قابل عرضه این شرکت به عموم در عرضه اولیه ۱۸۳,۳۵۳,۶۰۰ سهم است. همچنین، میدانیم که در عرضه اولیه قبلی مربوط به نماد پیزود حدوداً ۳ میلیون و ۷۲ هزار کد شرکت کردهاند. بنابراین، با فرض شرکت همین تعداد در عرضه اولیه، اگر تعداد کل سهام قابل عرضه را بر تعداد کدهای فعال در عرضه اولیه قبلی تقسیم کنیم، عدد تقریباً ۶۰ به دست میآید و این بدین معنی است که تقریباً به هر کد ۶۰ سهم تعلق میگیرد. بنابراین، بهتر است به اندازه همین تعداد سهم، حساب خود را شارژ کنیم، نه ۱۰۰ سهم مجاز. اگر به تعداد کدهای شرکتکننده در عرضه قبلی دسترسی ندارید، به سادگی میتوانید تعداد کل سهام عرضه اولیه آن را بر تعداد سهمی که به هر نفر تعلق گرفته تقسیم کنید.
گام چهارم: ثبت سفارش
پس از آنکه مقدار تقریبی سهمیه هر کد را محاسبه کردیم، باید به اندازه لازم حساب خود را در سامانه کارگزاری شارژ کنیم. در گام بعدی باید سفارش خود را ثبت کنیم. در روزی که عرضه اولیه انجام میشود، باید بازه زمانی ثبت سفارش را که توسط ناظر بازار اطلاعرسانی میشود، ببینیم. برای دیدن پیام ناظر، هم میتوانید از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) و هم از سامانه کارگزاری مشاهده کنید. پیامهای ناظر در سامانه TSETMC در پایین و سمت چپ صفحه قابل دسترس است.
در سامانه کارگزاری نیز بخش پیامها باید چیزی شبیه شکل زیر باشد.
برای مثال، پیام ناظر برای عرضه اولیه نماد آریا۱ به صورت زیر است.
اکنون همه چیز برای ثبت سفارش آماده است. در بازه زمانی تعیین شده وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید و نماد مورد نظر را جستجو کنید. در قسمت تعداد عدد ۶۰ (همان چیزی که تقریبی محاسبه کردیم) و برای قیمت، سقف آن، ۶۵,۱۱۹ ریال را وارد کنید. در نهایت دکمه خرید را بزنید.
چند ساعت پس از اتمام زمان سفارش خرید، میتوانید به سامانه کارگزاری مراجعه کرده و تعداد سهمی را که به شما اختصاص یافته است، مشاهده کنید.
چه زمانی سهام عرضه اولیه را بفروشیم؟
مطمئناْ قیمت سهام عرضه اولیه تا بینهایت افزایش پیدا نمیکند و در موقعیت مناسبی باید آن را بفروشیم. از فردای روز عرضه اولیه، به دلیل رشد قیمت و سودآور بودن، طبیعی است که تقاضا برای سهم زیاد بوده و از طرف دیگر، کسی حاضر به فروش آن نخواهد بود. با رشد هر روز ۵ درصدی قیمت سهام در هر جلسه معاملاتی، قیمت به میزانی خواهد رسید که عرضه و تقاضا متعادل میشوند. با بررسی میزان عرضه و تقاضای سهم میتوان قیمت مناسب فروش آن را تعیین کرد. جایی که تقاضای چندانی برای سهم وجود ندارد و اصطلاحاً به تعادل رسیده، بهترین زمان برای فروش آن است. همانطور که میدانیم، زمان انجام معاملات از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ است. اما زمان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ شروع میشود. به همین دلیل است که در روز بعد از عرضه اولیه تقاضای بسیار زیادی دقیقاْ رأس ساعت ۸:۳۰ ثبت شده است. البته باید شرایط شرکت را نیز بررسی کرد و دید که آیا در آینده به حرکت مثبت و رشد خود ادامه خواهد داد یا خیر. در این صورت میتوان همچنان سهامداری کرد و دید خود را به میانمدت یا بلندمدت افزایش داد.
چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه
پرسش ۱: آیا میتوان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟
پاسخ ۱: بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه میتوانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.
پرسش ۲: سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟
پاسخ ۲: با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.
پرسش ۳: قیمتگذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکتهای مختلف قیمت هر برگه سهم آنها متفاوت است؟
پاسخ ۳: این مورد به ارزشگذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر میگردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.
پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام میدهد؟
پاسخ ۴: این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبتنام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.
پرسش ۵: آیا میتوان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟
پاسخ ۵: بله، میتوانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق میگیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، میتوانید این تعداد را به دست آورید.
در این مطلب، سعی کردیم تا به مهمترین پرسشهایی که پیرامون مفهوم عرضه اولیه وجود دارند، پاسخ دهیم. همچنین روش شرکت در عرضه اولیه و برآورد تعداد سهم اختصاص یافته به هر کد را مرور کردیم. اکنون از شما دعوت به عمل میآوریم تا از طریق بخش نظرات دیدگاههای خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید؛ پرسشهایی که فکر میکنید هنوز بیپاسخ ماندهاند را مطرح کنید، یا اگر سخنی دارید که تصور میکنید به غنای این مطلب خواهد افزود، آن را حتماً با سایر مخاطبین به اشتراک بگذارید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایهگذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهرهبرداری از این نوشتار با هدف سرمایهگذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، میتوانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
بازار اولیه (primary market) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟
بازار بورس اوراق بهادار دارای اصطلاحات اولیه و رایج زیادی است که شناخت همه آن ها برای سهام داران آگاه، لازم است. عدم شناخت این اصطلاحات می تواند در روند سرمایه گذاری و خرید سهام تاثیر منفی داشته و شما را از برخی فرصتهای طلایی در این بازار دور نماید. یکی از این اصطلاحات نیز بازار اولیه بورس است که در آن شاهد حضور شرکتها برای اولین بار در بازار هستیم. در این بازار این امکان برای خریدار وجود دارد تا برای بار اول و به صورت مستقیم سهام را از خود شرکت خریداری نموده و در روزهای ابتدایی نیز سودهای مناسبی از آن کسب نماید.
بازار اولیه (primary market) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟
بازار اولیه ( primary market )
بازار اولیه چیست و چه کاربردی دارد؟ بازار سرمایه پر از اصطلاحات و تعاریفی است که کاربران حرفه ای و آگاه بایستی با اهم آن ها آشنا باشند. عدم آشنایی با این اصطلاحات، کار تحلیل را سخت نموده و احتمال خطا را در معامله افزایش می دهد. یکی از اصطلاحات رایج در بازار بورس نیز بازار اولیه است. بورس ایران به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می شود که هر یک از این بازارها ویژگی ها و کاربرد خاص خود را دارند.
در این مقاله قصد داریم به معرفی مشخصات بازار اولیه بپردازیم و کاربردهای آن ار برای کاربران بازار بورس بیان کنیم. اگر شما هم یکی از فعالین بازار سرمایه بوده و سرمایه گرانقدر خود را در این بازار برای کسب سود، سرمایه گذاری نموده اید، لازم است تا با مفاهیمی مانند Primary Market آشنا باشید.
اتفاقا معاملات این بخش از بازار بورس اهمیت زیادی داشته و در ماه های اخیر جذابیت های زیادی هم در بین کاربران داشته است. در ادامه برای درک بهتر این بازار با ما همراه بمانید.
تعریف بازار اولیه
بازاری که برای اولین بار سهام یک شرکت و یا هر واحدی که وارد بازار بورس می شود در آنجا عرضه می گردد، به نام بازار اولیه شناخته می شود. این مفهوم نه فقط مختص بازار سرمایه بلکه در هر بازار دیگری نیز با همین تعریف شناخته می شود. در بازارهای سنتی نیز چنین بازاری را می توان برای عرضه کالاهای مختلف تعریف نمود.
هر سهمی و هر اوراقی برای خرید و فروش در بازار بورس، روز اولی دارد. مسلما قوانین و ضوابط روز اول معاملات با روزهای دیگر تفاوت هایی دارد. از این رو بازار اولیه در این بازار تعریف شده است تا شرکت های وارد شده به بازار بورس تکلیف خود را در این بازار بدانند و روند مشخصی را در هنگام عرضه سهام خود طی کنند. (1)
با ورود به بازار اولیه، شرکت ها برای اولین بار سهام خود را به صورت مستقیم و بدون واسطه به سایر سهام داران عرضه نموده و آن ها را به فروش می رسانند. در اولین روزی که سهام شرکتی به بازار عرضه می شود در کنار همه خریداران تنها یک فروشنده وجود دارد. برخلاف روزهای دیگر در بازار ثانویه که ممکن است هزاران نفر فروشنده سهام باشند، در بازار اولیه فروشنده تنها انتشار دهنده اوراق بهادار در بازار بورس است.
شرکت هایی که برای تامین مالی مورد نیاز خود در بخش تولید و بازاریابی و سایر بخش های شرکت خود به دنبال حضور در بازار بورس و فروش سهام خود هستند، در این روز، بخش در نظر گرفته برای این منظور را به خریداران عرضه و آن ها را به فروش می رسانند. اعم تامین سرمایه شرکت ها، در همین بازار برای آن ها رقم می خورد.
البته در روزها و ماه های آینده هم امکان ارائه سهام های بیشتر به بازار وجود دارد که با روش هایی مانند افزایش سرمایه و. صورت می پذیرد که خارج از قوانین بازار اولیه است اما در نوبت اول تنها راه ارائه و عرضه سهام در بازار بورس، بازار اولیه است. (2)
عرضه اولیه چیست؟
احتمالا با این عبارت شیرین در بازار بورس آشنایی دارید. عرضه اولیه به معنای معرفی یک سهم برای اولین بار در بازار بورس است. دقیقا همان تعریفی که از بازار اولیه داشتیم. اولین حضور هر شرکتی در بازار بورس با عنوان عرضه اولیه صورت می پذیرد. دلیل منفک کردن این روز و این بازار از بازار اصلی بورس نیز به جهت برخی از مشخصات و ویژگی هایی است که به آن نسبت داده می شود.
بازار اولیه و عرضه اولیه، مشخص کننده قیمت شرکت ارائه دهنده سهم و سازمان بورس است. روال کار در این عرضه به این صورت است که بعد از تقاضای شرکت مذکور و بررسی مدارک و ویژگی های لازم، سازمان بورس اجازه ورود شرکت مذکور به بورس را صادر می نماید. در قدم بعدی این سازمان اقدام به ارزیابی دارایی ها و درآمدهای شرکت نموده و آن را به صورت کاملا شفاف در سایتی برای بازدید کاربران نیز قرار می دهد.
بعد از قیمت گذاری اولیه به دلیل ایجاد جذابیت برای خریداران، این سهام معمولا با قیمتی 20 درصد کمتر از قیمت واقعی وارد بازار بورس شده و شروع معاملات آن با این تخفیف 20 درصدی است. (3)
تخفیف 20 درصدی همه تحلیل گران (چه بنیادی و چه تکنیکال) را برای خرید ترغیب نموده و از این جهت همه سهام داران به نوعی از این عرضه استقبال می نمایند. هر چند در سال های گذشته به جهت کم بودن تعداد سهام داران در بازار بورس ایران و کد بورسی های کم صادر شده، گاها عرضه اولیه ها به میزان فروش پیش بینی شده نمی رسید اما در روزهای کنونی این عرضه ها معمولا با حجم عظیمی از کاربران مورد استقبال قرار گرفته و از این رو حتی میزان سهام اولیه ثبت نام شده نیز به کاربر اختصاص نیافته و تعداد سهام کمتری به هر نفر می رسد. دلیل این امر در وهله اول جذابیت قیمتی و روند صعودی عرضه اولیه مذکور در روزهای آتی خواهد بود.
کاربردهای بازار اولیه
کاربرد بازار اولیه برای شرکت ها
مزایای بازار اولیه بورس برای سهام داران خرد و کلان
از جهتی دیگر خرید این عرضه اولیه ها می تواند روشی بسیار عالی برای پس انداز پول های انباشته باشد. در یک مقایسه ساده می توان دریافت که میزان سوددهی این سهام ها در سال، به مراتب از سودهای بانکی بیشتر بوده و علاوه بر کسب سود برای سرمایه گذار، مانع از افت ارزش سرمایه وی در اثر نوسانات بازار نیز می شود. استفاده از این فرصت در چند ماه اخیر در بین کاربران به شدت رونق گرفته است و عده زیادی به خرید این عرضه های اولیه با پس اندازهای خود روی آورده اند. (2)
مزایای بازار بورس برای اقتصاد
عرضه اولیه ها راهی برای به جریان درآوردن نقدینگی های سرمایه گذاران خرد نیز محسوب میشود. وجود سرمایه های انباشته مردم و عدم حضور آن ها در بازار باعث می شود تا رکود و تورم بر جامعه مستولی شود. به جریان در آوردن این سرمایه ها روشی عالی برای رونق اقتصادی است. دولت و دست اندرکاران این عرصه می بایست با تبلیغ چنین ساز و کاری این سرمایه ها را به بخش تولید تزریق نموده و از این ابزار به نفع احسنت استفاده نمایند. (2)
عرضه اولیه چیست؟ | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)
شاید بتوان گفت عرضه اولیه از اولین اصطلاحاتی است که هر فردی با ورود به بازار سرمایه آن را خواهد شنید. در این آموزش به زبانی ساده با عرضه اولیه آشنا میشویم و نکات کاربردی مربوط به آن را شرح میدهیم. برای آشنایی بیشتر با مفاهیم و اصطلاحات بورس، پیشنهاد میکنیم به آموزشهای جامع «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان بورس)» مراجعه کنید.
فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس
فیلم آموزش رایگان عرضه اولیه در بورس به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص عرضه اولیه و نحوه شرکت در آن، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ میدهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.
عرضه اولیه چیست؟
به زبان ساده میتوان گفت که «عرضه اولیه سهام» (Initial Public Offering) یا به اختصار IPO یعنی اینکه یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس (یا فرابورس) عرضه میکند. شرکتهای زیادی در بازار بورس وجود دارند و هر کدام روزی وارد این بازار و به اصطلاح عرضه اولیه شدهاند. معمولاً ۵ تا ۱۰ درصد از کل سهام شرکت در عرضه اولیه ارائه میشود و به هر نفر تعدادی سهم از آن میرسد. البته این مقدار ممکن است تغییر کند. شرکتهایی که شرایط بهتری از نظر برآورده کردن الزامات قانونی دارند، معمولاً در بورس پذیرفته میشوند، در غیر این صورت، در فرابورس فعالیت خواهند کرد. برای آشنایی با تفاوتهای بورس و فرابورس، پیشنهاد میکنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.
فیلم آموزش عرضه اولیه
در این ویدئوی آموزشی، به زبانی ساده مفاهیم عرضه اولیه، چگونگی ارائه آن توسط شرکتها، مزایای خرید و دیگر موارد پیرامون آن، بیان شده است.
مزایای عرضه اولیه برای شرکتها چیست؟
هدف اصلی عرضه شرکتها در بورس، جذب سرمایه و تأمین مالی است. ورود شرکتها به بورس آنها را ملزم به شفافیت در امور مختلف و صورتهای مالی میکند. این امر خود سبب میشود اعتبار بیشتری کسب کنند و در مواردی مانند وام گرفتن کار راحتتری داشته باشند. علاوه بر این، حضور در بورس شرکت را در معرض عموم قرار داده و موجب نمایش چهرهای مثبت از آن خواهد شد که خود میتواند به استقبال هرچه بیشتر مشتریان و افزایش فروش و سود بیانجامد.
چرا عرضه اولیه برای سرمایهگذاران جذاب است؟
در سالهای اخیر، عرضه اولیهها با توجه به سودآوری خوبی که در کوتاهمدت داشتهاند، مورد استقبال سرمایهگذاران و به ویژه کسانی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند قرار گرفتهاند. دلیل اصلی استقبال سهامداران از عرضه اولیهها، پایینتر بودن قیمت سهم در زمان عرضه نسبت به ارزش ذاتی آن است. بنابراین، به دلیل تقاضای زیاد برای خرید سهام عرضه اولیه، معمولاً قیمت آن در زمان کوتاهی رشد خوبی خواهد داشت و افراد سود مناسبی از فروشش کسب خواهند کرد. عرضههای سالهای اخیر معمولاً سود مناسبی داشتهاند و به همین دلیل افرادی که تازه وارد بازار سرمایه شدهاند، بدون نیاز به تحلیلهای خاص به خرید سهام این عرضهها اقدام میکنند.
عرضه اولیه به چه روشی انجام میشود؟
در بورس اوراق بهادار تهران، عرضه اولیه فعلاً به روش بوک بیلدینگ (Book Building) یا ثبت سفارش انجام میشود. قبلاً همه افرادی که میخواستند در عرضه اولیه شرکت کنند، در یک زمان مشخص، مثلاً ۱۲:۴۰ باید سفارش خود را در سامانه معاملاتی وارد میکردند. از مشکلات این روش آن بود که به برخی افراد سهام نمیرسید. در روش بوک بیلدینگ، یک بازه تعیین میشود، مثلاً ۱۰ صبح تا ۱۲:۳۰ ظهر و همه افرادی که میخواهند مشارکت داشته باشند، میتوانند سفارش خود را در سیستم ثبت کنند. این سفارش بر اساس سقف قیمت و حداکثر تعداد سهام است. در نهایت، بسته به تعداد سهامی که شرکت عرضه کرده و تعداد افرادی که سفارش خرید ثبت کردهاند، به هر نفر تعدادی سهم تعلق خواهد گرفت. البته ذکر این نکته ضروری است که با توجه به استقبال متقاضیان و تعداد درخواستهای زیاد، افراد متقاضی برای آنکه بتوانند سهم خریداری کنند، باید سفارش خود را در سقف قیمت قرار دهند، زیرا اولویت با بالاترین قیمتها برای اختصاص سهام است.
نحوه خرید عرضه اولیه سهام
خرید عرضه اولیه سهام را میتوان در گامهای ساده زیر خلاصه کرد.
گام اول: ثبتنام و دریافت کد بورسی
اولین گام برای شرکت در عرضه اولیه این است که کد بورسی داشته باشید. برای این کار باید در سامانه سجام ثبتنام کرده و به یکی از کارگزاریهای مجاز جهت دریافت کد بورس اقدام کنید.برای آشنایی بیشتر با کارگزاریها، پیشنهاد میکنیم به مطلب «بهترین کارگزاری بورس | بررسی جامع کارگزاری ها» مراجعه کنید. کارگزاریها نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی مربوط به کد بورسیتان را به شما میدهند و از طریق سامانه معاملاتی میتوانید سفارشهای خود را ثبت کنید.برای آشنایی کامل با نحوه ثبتنام، میتوانید مطلب «ثبت نام در بورس و سامانه سجام — راهنمای گام به گام» را مطالعه کنید. برای آشنایی با بازار اولیه بورس چه کاربردی دارد؟ کد بورسی نیز میتوانید به آموزش «کد بورسی چیست — راهنمای دریافت کد بورسی — گام به گام» مراجعه کنید.
گام دوم: اطلاع از زمان عرضه اولیه
گام دوم اطلاع از زمان عرضه اولیهها است. با توجه به استقبال مردم به بورس، امروزه رسانههای مختلف و اخبار زمان عرضههای اولیه سهام شرکتها را اعلام میکنند. البته کارگزاریها نیز معمولاً مشتریان خود را از راههایی مانند پیامک از عرضه اولیهها باخبر میکنند. زمان و جزئیات عرضه اولیهها در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه منتشر میشود که حداکثر دو روز قبل از انجام عرضه اولیه توسط نهاد ناظر اطلاعرسانی میشود. این اطلاعیه شامل مواردی مانند تاریخ عرضه اولیه، ساعت مجاز ثبت سفارش، سهمیه هر کد معاملاتی، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط سفارش است. شکل زیر، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت آریا ساسول را نشان میدهد.
گام سوم: برآورد سهمیه هر کد در عرضه اولیه
همانطور که در نمونه اطلاعیه مشاهده میکنید، حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی نوشته شده است. اما با توجه به تعداد بالای متقاضیان عرضه اولیه، تعداد سهام تخصیص یافته به هر کد، عدد کمتری از این مقدار است. اولین نکته این است که مجموع سهام قابل عرضه در اطلاعیه مربوط به عرضه اولیه مشخص بوده و آن را میدانیم. با در نظر گرفتن تعداد افرادی که در عرضه اولیههای قبلی شرکت کردهاند و احتمال اینکه در این عرضه اولیه نیز شرکت میکنند (یا حتی تعدادشان افزایش مییابد)، میتوانیم سهم هر کد بورسی در عرضه اولیه را از قبل تخمین بزنیم. در این صورت، به اندازه همان مقداری که سهم به ما میرسد نقدینگی فراهم کرده و نیازی نیست حساب خود را بیش از مقدار نیاز شارژ کنیم. برای روشن شدن این موضوع، یک مثال را بررسی میکنیم.
نمونه آگهی عرضه اولیه شرکت آریا ساسول با نماد (آریا۱) قرار است در تاریخ چهارشنبه، هفتم خرداد ۱۳۹۹ انجام شود. همانطور که در شکل بالا مشخص شده، تعداد کل سهام قابل عرضه این شرکت به عموم در عرضه اولیه ۱۸۳,۳۵۳,۶۰۰ سهم است. همچنین، میدانیم که در عرضه اولیه قبلی مربوط به نماد پیزود حدوداً ۳ میلیون و ۷۲ هزار کد شرکت کردهاند. بنابراین، با فرض شرکت همین تعداد در عرضه اولیه، اگر تعداد کل سهام قابل عرضه را بر تعداد کدهای فعال در عرضه اولیه قبلی تقسیم کنیم، عدد تقریباً ۶۰ به دست میآید و این بدین معنی است که تقریباً به هر کد ۶۰ سهم تعلق میگیرد. بنابراین، بهتر است به اندازه همین تعداد سهم، حساب خود را شارژ کنیم، نه ۱۰۰ سهم مجاز. اگر به تعداد کدهای شرکتکننده در عرضه قبلی دسترسی ندارید، به سادگی میتوانید تعداد کل سهام عرضه اولیه آن را بر تعداد سهمی که به هر نفر تعلق گرفته تقسیم کنید.
گام چهارم: ثبت سفارش
پس از آنکه مقدار تقریبی سهمیه هر کد را محاسبه کردیم، باید به اندازه لازم حساب خود را در سامانه کارگزاری شارژ کنیم. در گام بعدی باید سفارش خود را ثبت کنیم. در روزی که عرضه اولیه انجام میشود، باید بازه زمانی ثبت سفارش را که توسط ناظر بازار اطلاعرسانی میشود، ببینیم. برای دیدن پیام ناظر، هم میتوانید از سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) و هم از سامانه کارگزاری مشاهده کنید. پیامهای ناظر در سامانه TSETMC در پایین و سمت چپ صفحه قابل دسترس است.
در سامانه کارگزاری نیز بخش پیامها باید چیزی شبیه شکل زیر باشد.
برای مثال، پیام ناظر برای عرضه اولیه نماد آریا۱ به صورت زیر است.
اکنون همه چیز برای ثبت سفارش آماده است. در بازه زمانی تعیین شده وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود شوید و نماد مورد نظر را جستجو کنید. در قسمت تعداد عدد ۶۰ (همان چیزی که تقریبی محاسبه کردیم) و برای قیمت، سقف آن، ۶۵,۱۱۹ ریال را وارد کنید. در نهایت دکمه خرید را بزنید.
چند ساعت پس از اتمام زمان سفارش خرید، میتوانید به سامانه کارگزاری مراجعه کرده و تعداد سهمی را که به شما اختصاص یافته است، مشاهده کنید.
چه زمانی سهام عرضه اولیه را بفروشیم؟
مطمئناْ قیمت سهام عرضه اولیه تا بینهایت افزایش پیدا نمیکند و در موقعیت مناسبی باید آن را بفروشیم. از فردای روز عرضه اولیه، به دلیل رشد قیمت و سودآور بودن، طبیعی است که تقاضا برای سهم زیاد بوده و از طرف دیگر، کسی حاضر به فروش آن نخواهد بود. با رشد هر روز ۵ درصدی قیمت سهام در هر جلسه معاملاتی، قیمت به میزانی خواهد رسید که عرضه و تقاضا متعادل میشوند. با بررسی میزان عرضه و تقاضای سهم میتوان قیمت مناسب فروش آن را تعیین کرد. جایی که تقاضای چندانی برای سهم وجود ندارد و اصطلاحاً به تعادل رسیده، بهترین زمان برای فروش آن است. همانطور که میدانیم، زمان انجام معاملات از ساعت ۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ است. اما زمان ثبت سفارش از ساعت ۸:۳۰ شروع میشود. به همین دلیل است که در روز بعد از عرضه اولیه تقاضای بسیار زیادی دقیقاْ رأس ساعت ۸:۳۰ ثبت شده است. البته باید شرایط شرکت را نیز بررسی کرد و دید که آیا در آینده به حرکت مثبت و رشد خود ادامه خواهد داد یا خیر. در این صورت میتوان همچنان سهامداری کرد و دید خود را به میانمدت یا بلندمدت افزایش داد.
چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه
پرسش ۱: آیا میتوان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟
پاسخ ۱: بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه میتوانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.
پرسش ۲: سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟
پاسخ ۲: با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.
پرسش ۳: قیمتگذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکتهای مختلف قیمت هر برگه سهم آنها متفاوت است؟
پاسخ ۳: این مورد به ارزشگذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر میگردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.
پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام میدهد؟
پاسخ ۴: این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبتنام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.
پرسش ۵: آیا میتوان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟
پاسخ ۵: بله، میتوانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق میگیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، میتوانید این تعداد را به دست آورید.
در این مطلب، سعی کردیم تا به مهمترین پرسشهایی که پیرامون مفهوم عرضه اولیه وجود دارند، پاسخ دهیم. همچنین روش شرکت در عرضه اولیه و برآورد تعداد سهم اختصاص یافته به هر کد را مرور کردیم. اکنون از شما دعوت به عمل میآوریم تا از طریق بخش نظرات دیدگاههای خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید؛ پرسشهایی که فکر میکنید هنوز بیپاسخ ماندهاند را مطرح کنید، یا اگر سخنی دارید که تصور میکنید به غنای این مطلب خواهد افزود، آن را حتماً با سایر مخاطبین به اشتراک بگذارید.
سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایهگذاری، تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آنها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهرهبرداری از این نوشتار با هدف سرمایهگذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.
مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، میتوانید فهرست این مطالب را ببینید:
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
دیدگاه شما